Αναζήτηση στην κοινότητα

Παρότι σε ορισμένες περιοχές του πλανήτη τα ακραία φαινόμενα αποφεύχθηκαν, συνολικά το διάστημα Ιουνίου-Αυγούστου υπήρξε το θερμότερο στην καταγεγραμμένη ιστορία. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η αρμόδια υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το καλοκαίρι του 2024 κατέρριψε κάθε προηγούμενο ρεκόρ. Ήταν επίσης το θερμότερο σε ολόκληρη την Ευρώπη, καθώς καταγράφηκαν θερμοκρασίες 1,54 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο της περιόδου 1991-2020, ξεπερνώντας το προηγούμενο ρεκόρ του 2022. Ο Αύγουστος ήταν επίσης ο 13ος μήνας σε μια περίοδο 14 μηνών όπου η παγκόσμια μέση θερμοκρασία ξεπέρασε τους 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Παρά το γεγονός ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είχε το πιο δροσερό καλοκαίρι από το 2015, μεγάλο μέρος της Ευρώπης βίωσε ένα καλοκαίρι θερμότερο από το μέσο όρο. Για παράδειγμα, στην Κρήτη φέτος καταγράφηκε ο θερμότερος Ιούνιος και Ιούλιος στην ιστορία του νησιού. Μέχρι στιγμής φέτος η παγκόσμια μέση θερμοκρασία ήταν 0,7C πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου 1991-2020 και, βάσει αυτών των στοιχείων, είναι η υψηλότερη που έχει καταγραφεί ποτέ. Επομένως, είναι όλο και πιο πιθανό ότι το 2024 θα είναι το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί παγκοσμίως, σύμφωνα με την υπηρεσία Copernicus, την αρμόδια υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την παρακολούθηση του κλίματος. Εντωμεταξύ, μόλις πέρυσι οι μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες είχαν καταγράψει επίπεδα ρεκόρ. Σε ολόκληρο τον κόσμο εκδηλώνονται καύσωνες και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα, με σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, τη γεωργία, κατά προέκταση την οικονομία αλλά και την υγεία και την ασφάλεια των ανθρώπων. Η αναπληρώτρια διευθύντρια του Copernicus, Σαμάνθα Μπέρτζες, δήλωσε: «Τα σχετιζόμενα με τη θερμοκρασία ακραία φαινόμενα που παρατηρήθηκαν αυτό το καλοκαίρι αναμένεται να ενταθούν περαιτέρω». Σε ολόκληρη την Ευρώπη, το καλοκαίρι καταρρίφθηκαν ρεκόρ θερμοκρασίας. Η Αυστρία είχε τη θερμότερη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί ποτέ. Η Ισπανία είχε το θερμότερο Αύγουστο που έχει καταγραφεί ποτέ, η Φινλανδία έπιασε τα επίπεδα του θερμότερου Αυγούστου στην ιστορία της και η Ελβετία κατέγραψε το δεύτερο θερμότερο Αύγουστο στη δική της ιστορία. Ενώ η ζέστη σε όλη την Ευρώπη επικεντρώθηκε στις νότιες και ανατολικές περιοχές, τα πράγματα ήταν περισσότερο υποφερτά στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας, το Ηνωμένο Βασίλειο, τα δυτικά τμήματα της Πορτογαλίας, την Ισλανδία και τη νότια Νορβηγία. Παρότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες αποτέλεσαν τη σημαντικότερη αιτία αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας, το ρεκόρ ζέστης το 2023 και το 2024 ενισχύθηκε από το φαινόμενο του Ελ Νίνιο. Το Ελ Νίνιο - μια φυσική αύξηση της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας στον ανατολικό Ειρηνικό - παρατηρήθηκε από τον Ιούνιο του 2023 έως τον Μάιο του 2024. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι υψηλότερες θερμοκρασίες στην επιφάνεια της θάλασσας ενίσχυσαν ακόμη περισσότερο τη θερμότητα στην ατμόσφαιρα. Αν και τώρα το φαινόμενο έχει λήξει, ο ρόλος του στην αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας θα επηρεάσει συνολικά το 2024. Οι επιστήμονες του Γραφείου Μετεωρολογίας της Αυστραλίας πιστεύουν ότι ο Ειρηνικός θα εισέλθει στην ψυχρότερη φάση της έτερου ωκεάνιου φαινομένου, με την ονομασία Λα Νίνια, μέσα στους επόμενους μήνες. Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο

Στατιστικές δεκαετιών έχουν πάψει πλέον να αποτυπώνουν το τι είναι εφικτό στο παρόν. Η κλιματική αλλαγή μεταβάλει με ταχύτητα τα καιρικά μοτίβα του πλανήτη, διευρύνοντας τα μέγιστα όρια των ακραίων φαινομένων, τα οποία είχε βιώσει κατά το παρελθόν η ανθρωπότητα ή είχε προετοιμαστεί για αυτά. Καθώς οι θερμοκρασίες που καταγράφονται στη Γη διαρκώς αυξάνονται, κυρίως λόγω της καύσης ορυκτών καυσίμων, το πιθανό εύρος των καιρικών συνθηκών μεταβάλλεται, θέτοντας υπό αμφισβήτηση τις παραδοσιακές μεθόδους κατανόησης και πρόβλεψης του κλίματος. Ιστορικά, οι κλιματολόγοι ορίζουν το "κλίμα" ως την κατανομή των καιρικών φαινομένων σε μια χρονική περίοδο τριάντα ετών. Όμως, η προσέγγιση αυτή σταδιακά καθίσταται λιγότερο αποτελεσματική, στον ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο μας. Καθώς οι μέσες θερμοκρασίες που καταγράφονται στον πλανήτη παρουσιάζουν αύξηση κατά 0,2 βαθμούς Κελσίου ανά δεκαετία, τα τελευταία τριάντα χρόνια, το κλίμα των αρχών της δεκαετίας του 1990 ήταν αισθητά ψυχρότερο από ό,τι εκείνο του 2020, καθιστώντας τις παλαιότερες κλιματολογικές στατιστικές ολοένα και πιο παρωχημένες. Αυτή η ταχεία μεταβολή δημιουργεί δύο σημαντικές προκλήσεις. Αφενός, τα μετεωρολογικά δεδομένα, ακόμη και πριν από λίγες δεκαετίες, ενδέχεται να μην αποτυπώνουν πλέον με ακρίβεια τις τρέχουσες πιθανότητες. Αφετέρου, η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη είναι ικανή να δώσει ακραία καιρικά φαινόμενα, τα οποία δεν έχουν καταγραφεί ακόμη, οπότε η ανθρωπότητα κινδυνεύει να βρεθεί απροετοίμαστη απέναντι στα όσα θα μπορούσε να επιφυλάσσει το μέλλον. Τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί ανησυχητικά παραδείγματα αυτής της νέας πραγματικότητας. Το 2021, καύσωνας ο οποίος σάρωσε τα βορειοδυτικά της Βόρειας Αμερικής συνοδεύτηκε από θερμοκρασίες οι οποίες ξεπέρασαν το προηγούμενο ιστορικό υψηλό που είχε καταγραφεί στον Καναδά, λόγου χάρη, κατά 4,6 βαθμούς Κελσίου. Την επόμενη χρονιά, το Ηνωμένο Βασίλειο βρέθηκε αντιμέτωπο με θερμοκρασίες της τάξης των 40 βαθμών Κελσίου, ξεπερνώντας το προηγούμενο ιστορικό υψηλό κατά 1,6 βαθμούς Κελσίου. Τα φαινόμενα αυτά έρχονται να υπογραμμίσουν το πόσο γρήγορα μεταβάλλεται το κλίμα του πλανήτη και το πόσο απρόβλεπτα μπορούν να αποδειχτούν τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Σε μια απόπειρα να προβλέψουν αυτές τις πρωτοφανείς καταστάσεις, οι επιστήμονες όλο και περισσότερο βασίζονται σε συνδυαστικές προγνώσεις. Οι μετεωρολόγοι, δηλαδή, τρέχουν πολλαπλές προσομοιώσεις καιρικών μοντέλων, ώστε να προκύψει ένα εύρος πιθανών αποτελεσμάτων. Η προσέγγιση αυτή έχει αποκαλύψει την πιθανότητα εκδήλωσης εξαιρετικά ακραίων φαινομένων τα οποία, παρότι δεν είναι απαραίτητο πως θα επιβεβαιώνονται πάντοτε, δείχνουν το τι είναι πλέον εφικτό να προκύψει, μέσα από την υπερθέρμανση του πλανήτη. Για παράδειγμα, πριν από τον καύσωνα που έπληξε το Ηνωμένο Βασίλειο τον Ιούλιο του 2022, υπερβαίνοντας τα προηγούμενα ιστορικά υψηλά, οι συνδυαστικές προγνώσεις είχαν προβλέψει ήδη το ενδεχόμενο να καταγραφούν στην περιοχή θερμοκρασίες της τάξης των 40 βαθμών Κελσίου. Αργότερα το ίδιο καλοκαίρι, μάλιστα, ορισμένα μοντέλα προέβλεψαν το ενδεχόμενο πολλαπλών διαδοχικών ημερών υπό συνθήκες καύσωνα, σενάριο το οποίο, παρότι δεν επιβεβαιώθηκε, συνιστά ανησυχητική προειδοποίηση για το τι θα μπορούσε να συμβεί στο μέλλον. Παρότι παρεμβάλλονται ορισμένες ψυχρότερες περίοδοι, όπως το σχετικά ήπιο καλοκαίρι στο Ηνωμένο Βασίλειο στη χρονιά που διανύουμε, οι θερμοκρασίες σε διάφορες περιοχές του πλανήτη εξακολουθούν να καταρρίπτουν ιστορικά υψηλά. Αυτό συντείνει στο ότι η πιθανότητα εκδήλωσης ακραίων καιρικών φαινομένων είναι μάλλον ακόμη μεγαλύτερη από ό,τι έχουμε βιώσει μέχρι στιγμής. Αυτή τη στιγμή, σημασία έχει η ανθρωπότητα να λάβει σοβαρά υπόψη της τα προειδοποιητικά σημάδια. Ακόμη και όταν τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προβλέπουν τα μετεωρολογικά μοντέλα ευτυχώς δεν επιβεβαιώνονται, η εμφάνισή τους και μόνο στις προγνώσεις φανερώνει μια μεταβολή του τι είναι κλιματολογικά εφικτό. Καθώς οι θερμοκρασίες εξακολουθούν να καταγράφουν άνοδο, είναι καθοριστικής σημασίας η προετοιμασία για πρωτοφανή καιρικά γεγονότα, τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία, τις υποδομές αλλά και τα οικοσυστήματα του πλανήτη. Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο

Η επιτάχυνση της τήξης των πάγων σε Γροιλανδία και Ανταρκτική προσθέτει επιπλέον νερό στους ωκεανούς του πλανήτη, ανακατανέμοντας τη μάζα του. Αποτέλεσμα του ρυθμού με τον οποίο λιώνουν οι πάγοι είναι να επηρεάζεται η ταχύτητα περιστροφής της Γης, κι αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει το πώς μετράμε το χρόνο, αναφέρει μελέτη που δόθηκε στη δημοσιότητα. Η ανακατανομή της μάζας που προκαλείται από τη ροή τεράστιων όγκων νερού στους ωκεανούς επιβραδύνει πολύ ελαφρά την περιστροφή της Γης. Και πάλι, όμως, ο πλανήτης εξακολουθεί να περιστρέφεται ταχύτερα από ό,τι άλλοτε. Εξαιτίας του φαινομένου αυτού, οι παγκόσμιοι μετρητές χρόνου ενδέχεται να χρειαστεί να αφαιρέσουν ένα δευτερόλεπτο από τα ρολόγια μας αργότερα από ό,τι θα συνέβαινε υπό άλλες συνθήκες. "Η υπερθέρμανση του πλανήτη επηρεάζει ήδη τη μέτρηση του χρόνου σε παγκόσμια κλίμακα", αναφέρει χαρακτηριστικά η μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature. H Συντονισμένη Παγκόσμια Ώρα (UTC) -που χρησιμοποιείται από το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου προκειμένου να ρυθμίζονται τα ρολόγια και η μέτρηση του χρόνου- υπολογίζεται στη βάση της περιστροφής του πλανήτη. Ο ρυθμός περιστροφής της Γης, όμως, δεν είναι σταθερός και επομένως μπορεί να επηρεάσει το πόσο διαρκούν οι ημέρες και οι νύχτες μας. Μεταβολές οι οποίες έχουν συντελεστεί στο ρευστό πυρήνα του πλανήτη έχουν οδηγήσει τη Γη στο να περιστρέφεται ελαφρώς γρηγορότερα. Από τη δεκαετία του 1970, προκειμένου να διορθωθεί αυτό, έχουν προστεθεί 27 δευτερόλεπτα στο παγκόσμιο ρολόι, με τους χρονομέτρες να σχεδιάζουν να αφαιρέσουν ένα δευτερόλεπτο για πρώτη φορά μέσα στο 2026. Όμως, σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, η τήξη των πάγων που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή έχει εξισορροπήσει εν μέρει αυτή την επιτάχυνση. Τα διάφορα στρώματα πάγου πλέον χάνουν μάζα πέντε φορές ταχύτερα από ό,τι πριν 30 χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα χρειαστεί να αφαιρεθεί το ένα δευτερόλεπτο πριν το 2029, όπως επισημαίνει η έρευνα. "Είναι εντυπωσιακό το ότι έχουμε κάνει κάτι που μεταβάλει μετρήσιμα το πόσο γρήγορα περιστρέφεται η Γη", ανέφερε ο Ντάνκαν Άγκνιου, ο συγγραφέας της μελέτης, σε δηλώσεις του στο NBC News. "Καταγράφονται πρωτοφανείς καταστάσεις". Η αφαίρεση χρόνου δεν έχει εφαρμοστεί άλλη φορά και, σύμφωνα με τη μελέτη, η προσφυγή στο μέτρο αυτό "θα αποτελέσει πρωτοφανές πρόβλημα" για τα υπολογιστικά συστήματα σε ολόκληρο τον κόσμο. "Είναι κάτι που δεν έχει συμβεί στο παρελθόν και συνιστά σημαντική πρόκληση προκειμένου να διασφαλιστεί ότι όλα τα συστήματα των παγκοσμίων υποδομών χρονομέτρησης δείχνουν την ίδια ώρα", ανέφερε ο Ντάνκαν Άγκνιου, που εργάζεται ως ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια με έδρα το Σαν Ντιέγκο. "Πολλά υπολογιστικά προγράμματα που συνυπολογίζουν τα πρόσθετα δευτερόλεπτα θεωρούν δεδομένο ότι είναι όλα θετικά, επομένως αυτά θα πρέπει να ξαναγραφούν", συμπλήρωσε. Η μελέτη, πάντως, αντιμετωπίζεται από ορισμένους με σκεπτικισμό. Ο Δημήτριος Ματσάκης, πρώην επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας χρονικών υπηρεσιών του Αμερικανικού Ναυτικού Παρατηρητηρίου, σε δηλώσεις του στο AFP ανέφερε ότι "η Γη είναι πολύ απρόβλεπτη για να είμαστε βέβαιοι" ότι θα χρειαζόταν να αφαιρεθεί ένα δευτερόλεπτο στο προσεχές μέλλον. Η ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως η καύση ορυκτών καυσίμων, προκαλεί άνοδο των θερμοκρασιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτή η άνοδος ασκεί τεράστια επίδραση στο περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της εκδήλωσης ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι καταρρακτώδεις βροχές που έπληξαν προ ημερών το Ντουμπάι, όπου σημειώθηκε η ισχυρότερη βροχόπτωση των τελευταίων 75 ετών, με 100 χιλιοστά βροχής να πέφτουν μέσα σε μόλις 12 ώρες, δηλαδή περίπου όσες βροχές πέφτουν κανονικά μέσα σε ένα χρόνο. Από τα πλέον σημαντικά προβλήματα, όμως, θεωρείται η τήξη των πάγων, καθώς η διαρκής αύξηση της στάθμης των θαλασσών και η άνοδος των θερμοκρασιών που καταγράφονται παρατεταμένα σε αυτές, απειλούν παραθαλάσσια μητροπολιτικά κέντρα. Περίπου το 40% του παγκοσμίου πληθυσμού κατοικεί σε απόσταση έως 100 χιλιομέτρων από τις ακτές. Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο

Το φαινόμενο προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία ενόψει της ετήσιας περιόδου σχηματισμού τυφώνων Οι θερμοκρασίες που καταγράφονται παγκοσμίως στην επιφάνεια των θαλασσών καταρρίπτουν διαρκώς το ένα ιστορικό υψηλό μετά το άλλο από το Μάρτιο του 2023, σηματοδοτώντας ένα περίεργο, ετήσιο κύκλο αύξησης των θερμοκρασιών σε όλους τους ωκεανούς του πλανήτη. Οι θερμοκρασίες που καταγράφονται μέχρι στιγμής το 2024 είναι ακόμη υψηλότερες σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Παρότι είναι ακόμη πολύ νωρίς για την περίοδο των τυφώνων που σχηματίζονται στον Ατλαντικό, τα ασυνήθιστα θερμά νερά ενδέχεται να προκαλέσουν τη δημιουργία ακόμη εντονότερων καιρικών φαινομένων, όταν οι συνθήκες θα είναι κατάλληλες. Οι θερμοκρασιακές αποκλίσεις πάνω από το φυσιολογικό μέσο όρο δεν μπορεί να είναι πάνω από ελάχιστους βαθμούς Κελσίου, όμως ακόμη και αυτές οι μεταβολές ενδέχεται να έχουν τεράστιο αντίκτυπο εφόσον μιλάμε για ωκεανούς, υδάτινους όγκους που χρειάζονται τεράστιες ποσότητες ενέργειας, προκειμένου η θερμοκρασία τους να μεταβληθεί έστω και κατά κλάσματα ενός βαθμού. Ήδη περιοχές του Ατλαντικού και του Ειρηνικού είναι κατά 3 έως 4 βαθμούς θερμότερες του φυσιολογικού, πράγμα το οποίο είναι "εκπληκτικό", σύμφωνα με το Μπράιαν Μακνόλντι, επιστήμονα που μελετά τους τυφώνες. Οι ωκεανοί απορροφούν πάνω από το 90% της περίσσειας θερμότητας που παγιδεύεται από το φαινόμενο του θερμοκηπίου, οδηγώντας σε ακόμη εντονότερο κλιματικό αντίκτυπο. Όμως, οι πολύ θερμές επιφάνειες απειλούν τα οικοσυστήματα του φυτοπλαγκτόν και του ζωοπλαγκτόν, τα οποία στηρίζουν ολόκληρες τροφικές αλυσίδες στους ωκεανούς. Τα θερμότερα νερά εμποδίζουν παράλληλα τα ψυχρότερα, πλούσια σε θρεπτικές ουσίες, νερά που βρίσκονται σε χαμηλότερα βάθη να αναμειχθούν με εκείνα τις επιφάνειας, στοιχείο απαραίτητο προκειμένου να κατορθώσει το φυτοπλαγκτόν να αναπτυχθεί και να συγκρατήσει το διοξείδιο του άνθρακα. Παράλληλα, τα επίπεδα οξυγόνου μειώνονται στα θερμότερα νερά, ασκώντας πίεση στα ψάρια που κινούνται με ταχύτητα στις θάλασσες, λόγου χάρη τους τόνους. Παρότι η παγκόσμια άνοδος της θερμοκρασίας είναι ο βασικός παράγοντας πίσω από τη θέρμανση των ωκεανών, φυσικές κλιματικές διακυμάνσεις, όπως ο περιορισμός της σκόνης που εκτείνεται από τη Σαχάρα προς τον Ατλαντικό, καθώς και η εξασθένηση του Ελ Νίνιο στον Ειρηνικό, έχουν αυξήσει περαιτέρω τη θερμοκρασία. Τα αυστηρότερα όρια στις εκπομπές θείου από τη ναυτιλία ενδέχεται να περιόρισαν την ψυκτική επίδραση των ανακλαστικών, χαμηλών σύννεφων που σχηματίζονται πίσω από τα πλοία. Η εδώ και χρόνια ακατάσχετη θέρμανση των επιφανειών των ωκεανών ξεκίνησε ασυνήθιστα νωρίς, πολύ πριν το σχηματισμό του Ελ Νίνιο για το 2022. Ο Ατλαντικός καταρρίπτει διαδοχικά ρεκόρ από το Μάρτιο του 2023, χωρίς να προκύπτει καμία ένδειξη επιστροφής στα φυσιολογικά επίπεδα. Εφόσον οι θερμότεροι ωκεανοί ενισχύουν τις καταιγίδες, ο κίνδυνος σχηματισμού τυφώνων πρωτοφανούς έντασης αυξάνεται κάθε χρόνο. Παρότι παράγοντες όπως οι ριπές ανέμου μπορούν επίσης να επηρεάσουν τους τυφώνες, δεδομένο παραμένει ότι μέσα στον Ιούνιο του 2023 δύο τρομερές καταιγίδες σχηματίστηκαν στον Ατλαντικό απροειδοποίητα, πάνω από πολύ θερμά νερά. Ενδεχόμενη ενίσχυση του φαινομένου Ελ Νίνια αυτό το καλοκαίρι θα μπορούσε να περιορίσει τις ριπές ανέμου στον Ατλαντικό, στοιχείο που εκτιμάται πως θα οδηγήσει στο σχηματισμό ισχυρότερων τυφώνων, εκτός των ήδη υπερθερμασμένων ωκεανών. Η τελευταία μεγάλη Ελ Νίνια ήρθε ως επιστέγασμα της πλέον καταστροφικής καταγεγραμμένης περιόδου τυφώνων στον Ατλαντικό, το 2020. Τα ιστορικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι οι ωκεανοί άρχισαν να θερμαίνονται σημαντικά μέσα στη δεκαετία του 1980. Όμως, το τρέχον φαινόμενο επιμένει για μεγάλο διάστημα και ωθεί τις θερμοκρασίες πάνω από κάθε προηγούμενο ιστορικό υψηλό. Με τον Ατλαντικό να οδεύει προς το θερμότερο Ιούνιο όλων των εποχών και ενόψει της περιόδου σχηματισμού τυφώνων για το 2024, ενδέχεται να βλέπουμε ήδη να στήνεται το σκηνικό για μια καταστροφική χρονιά καταιγίδων, ενισχυμένων από την κλιματική αλλαγή που προκαλεί η δραστηριότητα του ανθρώπου. Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο

Ο φιλόδοξος στόχος, όμως, βασίζεται σε τεχνολογίες που η αποτελεσματικότητά τους δεν έχει επιβεβαιωθεί Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκοπεύει να προτείνει τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από ορυκτά καύσιμα κατά 90% έως το 2040, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Εκ πρώτης όψεως, πρόκειται για ένα φιλόδοξο στόχο που θα μεταμορφώσει το ενεργειακό σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως πάντα, όμως, οι δυσκολίες κρύβονται στις λεπτομέρειες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το προτεινόμενο σχέδιο συναντά ήδη ποικίλες όσο και έντονες αντιδράσεις. Παρότι δεν έχει κατατεθεί ακόμη η επίσημη εισήγηση, καταγράφονται ήδη αντιδράσεις σχετικά με το βαθμό στον οποίο αυτές οι μειώσεις των ρύπων προκύπτουν από αμφίβολης αποτελεσματικότητας μεθόδους με στόχο τη συλλογή και όχι την αποτροπή της μόλυνσης. Περιβαλλοντικές ομάδες επικρίνουν επίσης μια χτυπητή παράλειψη από το προσχέδιο του κειμένου: παρότι μνημονεύεται ο σταδιακός τερματισμός της χρήσης άνθρακα, δεν υπάρχει καμία αντίστοιχη πρόβλεψη για το πετρέλαιο και τη βενζίνη. Υπενθυμίζεται ότι η διεθνής κοινότητα έφτασε πάρα πολύ κοντά στο να συμφωνήσει τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, στο πλαίσιο διάσκεψης για το κλίμα υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών που πραγματοποιήθηκε στο Ντουμπάι τον περασμένο Δεκέμβριο. Παρότι δεκάδες χώρες πίεσαν προς αυτή την κατεύθυνση, το τελικό κείμενο κάνει λόγο για μια "σταδιακή απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα στα ενεργειακά συστήματα με δίκαιο, οργανωμένο και σωστό τρόπο". Παράλληλα, αφήνει περιθώρια για τη χρήση αμφιλεγόμενων τεχνολογιών για τον έλεγχο της μόλυνσης από το διοξείδιο του άνθρακα. Διαβάζοντας προσεκτικότερα το νέο οδικό χάρτη της Ε.Ε. για το κλίμα, με ορίζοντα το 2040, παρατηρούμε πως περίπου 8% της συνολικής μείωσης κατά 90% θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσα από τεχνικές εγκλωβισμού και απομάκρυνσης του διοξειδίου του άνθρακα (κατεβάζοντας το στόχο από τον περιορισμό της κατανάλωσης στο 82%). Αυτό σημαίνει πως συνεκτιμάται η χρησιμότητα νέων τεχνολογιών που δεν έχουν δοκιμαστεί ακόμη σε μεγάλη κλίμακα, προκειμένου να απορροφούν το βασικό αέριο που ευθύνεται για την άνοδο των θερμοκρασιών. Ο στόχος που θέτει το προσχέδιο που δόθηκε στη δημοσιότητα προβλέπει ότι έως το 2040 η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να είναι σε θέση να αποθηκεύει κάθε χρόνο 280 εκατομμύρια μετρικούς τόνους διοξειδίου του άνθρακα που θα απορροφάται από την ατμόσφαιρα. Εντωμεταξύ, έως το 2030 η Ε.Ε. εκτιμάται πως θα είναι σε θέση να αποθηκεύει ποσότητα ίση με τις ετήσιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα της Σουηδίας, δηλαδή περίπου 50 εκατομμύρια μετρικούς τόνους. Για να σχηματίσει κανείς μια εικόνα του πού βρισκόμαστε τώρα, οι λίγες δεκάδες βιομηχανικές εγκαταστάσεις ανά τον κόσμο που είναι σχεδιασμένες να φιλτράρουν το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα κατόρθωσαν να αφαιρέσουν λιγότερο από 0,01 εκατομμύρια μετρικούς τόνους πέρυσι. Το κόστος ανά μετρικό τόνο ανέρχεται στα 555 ευρώ περίπου, προκειμένου να απομακρυνθεί από την ατμόσφαιρα, καθιστώντας το εγχείρημα απαγορευτικά δαπανηρό επί τους παρόντος. Παρότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι απομάκρυνσης του διοξειδίου του άνθρακα που εκλύεται από τη χρήση ορυκτών καυσίμων, είναι επίσης ακριβοί. Όμως, το ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφασίζει να θέσει συγκεκριμένους στόχους χαρακτηρίζεται από παρατηρητές ως θετική εξέλιξη. Εντωμεταξύ, δεν αποκλείεται το προτεινόμενο πλαίσιο να μεταβληθεί, μετά τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τον Ιούνιο. Δεν αποκλείεται μια νέα Κομισιόν να παρουσίαζε κάποια διαφοροποιημένη πρόταση, οπότε θα χρειαζόταν να λάβει την έγκριση τόσο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όσο και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 'Ηδη, οι προτάσεις που ανακοινώθηκαν είναι λιγότερο φιλόδοξες σε σχέση με το προσχέδιο που είχε διαρρεύσει, αντικατοπτρίζοντας τις κινητοποιήσεις των αγροτών ενάντια στα αυστηρότερα μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ο στόχος για το 2040 συνιστά ενδιάμεσο βήμα, στον απόηχο της δέσμευσης της Ε.Ε. να περικόψει δραστικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 και να πετύχει μηδικό ισοζύγιο έως το 2050. Οι στόχοι αυτοί συνάδουν με το πλαίσιο που περιγράφηκε από τη Συμφωνία του Παρισιού, με στόχο την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής όσο η ανθρωπότητα εξακολουθεί να έχει σοβαρές πιθανότητες να μπορέσει να προσαρμοστεί στις προκλήσεις. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Κίνα, οι δύο χώρες που επιβαρύνουν περισσότερο σε επίπεδο εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, έχουν προχωρήσει σε ανάλογες δεσμεύσεις επίτευξης μηδενικού ισοζυγίου μέχρι τα μέσα του αιώνα περίπου, αν και ακόμη δεν έχουν προχωρήσει σε συγκεκριμένες νομοθετικές πρωτοβουλίες. Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο