Αναζήτηση στην κοινότητα

Στόχος του τηλεσκοπίου είναι να διερευνήσει τα μυστήρια της σκοτεινής ύλης και της σκοτεινής ενέργειας, που συγκροτούν το μεγαλύτερο μέρος του σύμπαντος. Εκπληκτικές νέες εικόνες από το διαστημικό τηλεσκόπιο Ευκλείδης δόθηκαν στη δημοσιότητα με την ευκαιρία της ανακοίνωσης των πρώτων επιστημονικών αποτελεσμάτων από τις παρατηρήσεις του τηλεσκοπίου. Η αποστολή της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA) που αναχώρησε από τη Γη πέρυσι στόχο έχει να διερευνήσει τα μυστήρια της σκοτεινής ύλης και της σκοτεινής ενέγειας, των δυνάμεων που συγκροτούν το μεγαλύτερο μέρος του γνωστού σύμπαντος αλλά παραμένουν εν πολλοίς άγνωστες, καθώς η παρατήρησή τους αποδεικνύεται ιδιαίτερα περίπλοκη. Οι επιστήμονες ξέρουν ότι η σκοτεινή ύλη υπάρχει, καθώς είναι σε θέση να παρατηρήσουν τη βαρυτική επίδρασή της, για παράδειγμα, όμως δεν μπορούν να την παρατηρήσουν απευθείας, καθώς δεν αλληλοεπιδρά με το φως. Η λύση είναι ένα εξαιρετικά ευαίσθητο εργαλείο όπως ο Ευκλείδης, που είναι σε θέση να παρατηρεί μακρινούς γαλαξίες και να διακρίνει την επίδραση της σκοτεινής ύλης πάνω τους. Στόχος είναι η ακριβής μέτρηση των σχημάτων σε περισσότερους από 1,5 δισεκατομμύρια μακρινούς γαλαξίες. Όμως, οι γαλαξίες αυτοί εμφανίζονται αχνοί και μικροσκοπικοί, όταν παρατηρούνται από τη Γη, καθώς αλλοιώνει την εικόνα τους η ατμόσφαιρα του πλανήτη μας. Καθώς ο Ευκλείδης βρίζεται πάνω από την ατμόσφαιρα, στο διάστημα, είναι σε θέση να παρατηρεί τους γαλαξίες αυτούς έχοντας να αντιμετωπίσει λιγότερες αλλοιώσεις. Το αποτέλεσμα είναι εικόνες τέσσερις φορές υψηλότερης ευκρίνειας από ό,τι εκείνες που καταγράφονται από επίγεια τηλεσκόπια. Αξιοποιώντας δεδομένα από μόλις 24 ώρες παρατηρήσεων, αποκαλύπτονται αντικείμενα, όπως συμπλέγματα γαλαξιών, περιοχές γέννησης νέων αστέρων αλλά και ένας μεγάλος, γειτονικός σπειροειδής γαλαξίας, με την ονομασία NGC 6744. Η ζώνη Messier 78, όπου καταγράφεται η γέννηση νέων αστέρων (Euclid/ESA) Πέρα από τις μετρήσεις γαλαξιών με σκοπό την παρατήρηση της σκοτεινής ύλης, το τηλεσκόπιο θα προσφέρει δεδομένα και για άλλα αστρονομικά αντικείμενα. Ζώνες όπως η Messier 78 πρόκειται να ελεγχθούν για τον εντοπισμό αντικειμένων όπως οι λεγόμενοι "αδέσμευτοι" πλανήτες, που δεν περιστρέφονται γύρω από ένα συγκεκριμένο αστέρα αλλά κινούνται ελεύθερα στο σύμπαν. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι υπάρχουν τρισεκατομμύρια τέτοιοι πλανήτες στο γαλαξία μας, όμως η παρατήρησή τους είναι δύσκολη, καθώς συχνά δεν έχουν άλλα κοντινά αστρικά σώματα, με τα οποία θα αλληλοεπιδράσουν, επιτρέποντας έτσι την έμμεση παρατήρησή τους. Χάρη στον Ευκλείδη, πλανήτες με μέγεθος μόλις τέσσερις φορές αυτό του Δία είναι πλέον εφικτό να παρατηρηθούν: προφανώς, πρόκειται για αντικείμενα πολύ μεγάλα, σε σχέση με τους πλανήτες του δικού μας συστήματος, όμως μικροσκοπικά σε σχέση με το μέγεθος των αστέρων. Στο άλλο άκρο της κλίμακας της μάζας, ο Ευκλείδης είναι σε θέση να παρατηρήσει ολόκληρα συμπλέγματα γαλαξιών, όπως το Abell 2390, το οποίο περισσότερους από 50.000 γαλαξίες. Τα συμπλέγματα αυτά είναι τόσο πελώρια ώστε κάμπτουν το χωροχρόνο, δημιουργώντας ένα φαινόμενο που ονομάζεται βαρυτική εστίαση, όπου το φως των μακρινών γαλαξιών κάμπτεται και αποτυπώνεται σε αλλοιωμένο σχήμα, σαν δίσκος ή τόξο. Αυτό, επιτρέπει στους ερευνητές να μελετήσουν την ποσότητα της σκοτεινής ύλης που υπάρχει στο σύμπλεγμα, καθώς όσο μεγαλύτερη η ποσότητα, τόσο μεγαλύτερη και η μάζα της, κατά συνέπεια και η ένταση του φαινομένου. Οι πρώτες εικόνες από τον Ευκλείδη έχουν ξεπεράσει κάθε προσδοκία, σύμφωνα με την επιστημονική ομάδα που συντονίζει την αποστολή, καθώς τα αποτελέσματα από παρατηρήσεις διάρκειας μόλις μίας ημέρας ήδη αποτυπώνουν εκατομμύρια διαφορετικά αντικείμενα, προσφέροντας στους επιστήμονες άφθονο υλικό. Μέσα στα επόμενα έξι χρόνια, ο Ευκλείδης αναμένεται να αποκαλύψει ακόμη περισσότερα στοιχεία του σύμπαντος, καθώς παρατηρεί το ένα τρίτο του συνόλου του στερεώματος. Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο

Πρόκειται για το φωτεινότερο αντικείμενο από το απώτερο Σύμπαν που εντοπίστηκε ποτέ. Πρόκειται για ένα κβάζαρ, δηλαδή για το φωτεινό πυρήνα ενός γαλαξία, ο οποίος τροφοδοτείται από μια τιτάνια μαύρη τρύπα, με μάζα 17 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από εκείνη του Ήλιου. Η ισχύς του αντικειμένου, το οποίο έχει καταχωρηθεί ως J0529-4351, επιβεβαιώθηκε μέσα από παρατηρήσεις που πραγματοποιήθηκαν από το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) στη Χιλή. Επιστήμονες, σε άρθρο το οποίο δημοσιεύτηκε στην περιοδική έκδοση Nature Astronomy, αναφέρουν ότι η μαύρη τρύπα εμφανίζει ακόρεστη όρεξη, καθώς απορροφά μάζα ίση με εκείνη ενός Ήλιου, σε καθημερινή βάση. Το J0529-4351, αρχικά καταγράφηκε πριν από πολλά χρόνια, όμως οι πραγματικές διαστάσεις αυτού του φαινομένου εξακριβώθηκαν πολύ πρόσφατα. "Ανακαλύψαμε ένα αντικείμενο το οποίο έως τώρα δεν είχε αναγνωριστεί ως αυτό που πραγματικά είναι· μας κοίταζε στα μάτια επί πολλά χρόνια, καθώς, κατά πάσα πιθανότητα, διατηρεί τη φωτεινότητα αυτή για διάστημα μεγαλύτερο από ό,τι υπάρχει η ανθρωπότητα. Πλέον, όμως, το έχουμε αναγνωρίσει, όχι σαν έναν από τους πολλούς αστέρες στο Γαλαξία μας, αλλά ως ένα πολύ μακρινό αντικείμενο", δήλωσε ο Κρίστιαν Γουλφ, του Εθνικού Πανεπιστημίου της Αυστραλίας, στο BBC. J0529-4351: H παρατήρηση του φωτός που εκπέμπει ο κβάζαρ επέτρεψε τους αστρονόμους να υπολογίσουν όχι μόνο τη φωτεινότητά του, αλλά και την απόσταση στην οποία βρίσκεται O όρος κβάζαρ χρησιμοποιείται από τους αστρονόμους προκειμένου να περιγράψει ένα συγκεκριμένο τύπο ΕΓΠ, ή αλλιώς Ενεργού Γαλαξιακού Πυρήνα. Πρόκειται, δηλαδή, για το ιδιαίτερα δραστήριο κέντρο ενός άλλου γαλαξία, τροφοδοτούμενο από μια κολοσσιαία μαύρη τρύπα, η οποία έλκει ύλη προς αυτή, με ακατάπαυστους ρυθμούς. Καθώς η ύλη αυτή επιταχύνεται, όπως στροβιλίζεται γύρω από τη μαύρη τρύπα, διασπάται και εκπέμπει τεράστιες ποσότητες φωτός, σε τέτοιο βαθμό ώστε ακόμη κι ένα αντικείμενο τόσο μακρινό όσο το J0529-4351, παραμένει ορατό σε εμάς. Οι εκπομπές του συγκεκριμένου κβάζαρ χρειάστηκαν το ασύλληπτο χρονικό διάστημα των 12 δισεκατομμυρίων ετών, προκειμένου να φτάσουν στα όργανα του VLT. Συνολικά, το αντικείμενο αυτό, είναι κάτι το ασύλληπτο. Οι επιστήμονες που συμμετείχαν στη σύνταξη της έρευνας αναφέρουν ότι η ενέργεια την οποία εκπέμπει καθιστά το συγκεκριμένο κβάζαρ 500 τρισεκατομμύρια φορές φωτεινότερο από ό,τι ο Ήλιος. "Όλο αυτό το φως πηγάζει από έναν υπέρθερμο συσσωρευτικό δίσκο, με διάμετρο επτά ετών φωτός. Εικάζουμε ότι πρόκειται για το μεγαλύτερο συσσωρευτικό δίσκο στο Σύμπαν", δήλωσε χαρακτηριστικά ο Σάμιουελ Λάι, διδακτορικός φοιτητής στο ANU, ο οποίος συμμετείχε στη συγγραφή της έρευνας. Επτά έτη φωτός είναι περίπου 15.000 φορές η απόσταση από τον Ήλιο μέχρι την τροχιά του Ποσειδώνα, του απώτατου πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος. Το VLT είναι ένα συγκρότημα τηλεσκοπίων, εγκατεστημένων στην Έρημο Ατακάμα της Χιλής Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο

Ο πλανήτης, με την ονομασία TOI-715b, βρίσκεται σε απόσταση 137 ετών φωτός Αστρονόμοι ανακάλυψαν μια "υπερμεγέθη Γη", ή αλλιώς έναν κόσμο μεγαλύτερο από τον πλανήτη μας, που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από έναν αστέρα, σε απόσταση 137 ετών φωτός. Ένας δεύτερος πλανήτης, ο οποίος κατ' αρχάς εκτιμάται ότι έχει μέγεθος αντίστοιχο με τη Γη, ενδέχεται να περιστρέφεται γύρω από τον ίδιο αστέρα. Ο γιγάντιος εξωπλανήτης, γνωστός ως TOI-715b, βρίσκεται σε τροχιά γύρω από έναν κόκκινο νάνο, δηλαδή έναν αστέρα ο οποίος είναι ψυχρότερος και μικρότερος από ό,τι ο Ήλιος. Οι αστρονόμοι κατόρθωσαν να εντοπίσουν τον πλανήτη αξιοποιώντας δεδομένα από το πρόγραμμα TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) της NASA. Η σχετική μελέτη που περιγράφει λεπτομερώς την ανακάλυψη δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο στις Μηνιαίες Ενημερώσεις της Βασιλικής Αστρονομικής Ένωσης. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο πλανήτης, ο οποίος εκτιμάται ότι είναι μιάμιση φορά μεγαλύτερος από το δικό μας, χρειάζεται κάτι περισσότερο από 19 ημέρες προκειμένου να ολοκληρώσει μία πλήρη περιστροφή γύρω από τον αστέρα του. Ο πλανήτης βρίσκεται αρκετά κοντά ώστε να κινείται στη λεγόμενη κατοικήσιμη ζώνη, δηλαδή σε μια τέτοια απόσταση από τον αστέρα ώστε ο πλανήτης να έχει την κατάλληλη θερμοκρασία που θα επέτρεπε την παρουσία υγρού νερού στην επιφάνειά του. Η κατοικήσιμη ζώνη συνήθως υπολογίζεται στη βάση διαφόρων παραγόντων, όμως το μέγεθος, η θερμοκρασία και η μάζα του αστέρα, καθώς και η ανακλαστικότητα της επιφάνειας ενός πλανήτη. Όμως, είναι υψηλά τα περιθώρια σφάλματος που συνδέονται με αυτούς τους παράγοντες, γεγονός που δημιουργεί αμφιβολίες για το κατά πόσο ένας πλανήτης κινείται πράγματι στην κατοικήσιμη ζώνη, όπως αναφέρει η επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας που συνέταξε τη μελέτη, η Δρ. Τζορτζίνα Ντράνσφιλντ, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στη Σχολή Φυσικής και Αστρονομίας του Πανεπιστημίου του Μπέρμινγχαμ, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι αστρονόμοι, πάντως, εκτιμούν ότι ο ΤΟΙ-715b κινείται στη στενότερη και ακόμη πιο ιδανική τροχιά γύρω από ένα άστρο που είναι γνωστή ως συντηρητική κατοικήσιμη ζώνη, η οποία είναι λιγότερο πιθανό να επηρεάζεται από τα περιθώρια σφάλματος. "Η ανακάλυψη αυτή είναι συναρπαστική, καθώς πρόκειται για τον πρώτο πλανήτη αυτής της κατηγορίας που εντοπίζεται από τα στοιχεία του TESS στη συντηρητική κατοικήσιμη ζώνη", δήλωσε η Ντράνσφιλντ. "Επιπλέον, καθώς το σύστημα αυτό βρίσκεται σχετικά κοντά, είναι κατάλληλο για περαιτέρω ατμοσφαιρικές έρευνες". Από τη στιγμή που τέθηκε σε λειτουργία, το TESS έχει βοηθήσει τους αστρονόμους να εντοπίσουν πλανήτες σε σχετικά κοντινούς αστέρες, κατάλληλους για επόμενες παρατηρήσεις, με τη βοήθεια επίγειων και διαστημικών τηλεσκοπίων. Τα τηλεσκόπια είναι σε θέση να εντοπίσουν μεταβολές στο αστρικό φως που συντείνουν στο ότι κάποιος πλανήτης περνά μπροστά από τον εκάστοτε αστέρα, με τα περάσματα αυτά να ονομάζονται διελεύσεις. Ο ΤΟΙ-715b βρίσκεται κοντά στον αστέρα του και έχει σύντομη περιφορά, πράγμα που σημαίνει ότι οι διελεύσεις του πλανήτη μπροστά από τον αστέρα είναι συχνές. Επομένως, ο συγκεκριμένος εξωπλανήτης αποτελεί ιδανικό υποψήφιο για μελλοντικές παρατηρήσεις από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο James Webb. Το Webb έχει τη δυνατότητα να παρατηρεί το σύμπαν στο υπέρυθρο φάσμα, το οποίο είναι αόρατο στο ανθρώπινο μάτι, ενώ επιπλέον μπορεί να διεισδύει στις ατμόσφαιρες των πλανητών. Προκειμένου να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη του πιθανού, δεύτερο πλανήτη, σε μέγεθος αντίστοιχο της Γης, οι ερευνητές θα χρειαστούν επιπλέον επιτυχημένες παρατηρήσεις των διελεύσεων αυτού του πλανήτη, σε διαφορετικά μήκη κύματος, ανέφερε η Ντράνσφιλντ. Εφόσον εξακριβωθεί ότι ο πλανήτης αυτός υπάρχει, θα πρόκειται για τον μικρότερο πλανήτη που έχει κατορθώσει να εντοπίσει μέχρι στιγμής το TESS σε κατοικήσιμη ζώνη. Οι κόκκινοι νάνοι είναι οι πλέον συνήθεις αστέρες στο γαλαξία μας, και αρκετοί από αυτούς έχει αποδειχτεί ότι έχουν σε τροχιά γύρω τους μικρούς, βραχώδεις κόσμους, όπως για παράδειγμα το σύστημα TRAPPIST, αποτελούμενο από επτά πλανήτες, σε απόσταση 40 ετών φωτός από τη Γη, το οποίο ανακαλύφθηκε πρόσφατα. Οι πλανήτες που κινούνται γύρω από αυτούς τους μικρότερους, συγκριτικά ψυχρότερους αστέρες, ενδεχομένως θα μπορούσαν να θερμαίνονται αρκετά ώστε να είναι, θεωρητικά, κατοικήσιμοι. Από την άλλη, ένα βασικό ερώτημα είναι κατά πόσο αυτοί οι πλανήτες βρίσκονται τόσο κοντά ώστε να βομβαρδίζονται από αστρικές εκλάμψεις και ακτινοβολία, γεγονός που θα διάβρωνε τις ατμόσφαιρές τους, θα εξάτμιζε το νερό και θα περιόριζε τις πιθανότητες να είναι φιλόξενοι για την ανάπτυξη ζωής. Ο αστέρας γύρω από τον οποίο κινείται ο ΤΟΙ-715b έχει εμφανίζει λιγοστές εκλάμψεις τα τελευταία δύο χρόνια και δεν θεωρείται ενεργός, γεγονός που τον καθιστά ηλικιωμένο, ανέφερε η Ντράνσφιλντ. Στο μέλλον, οι αστρονόμοι ελπίζουν ότι θα έχουν τη δυνατότητα να αναζητήσουν πλανήτες που κινούνται γύρω από αστέρες που μοιάζουν περισσότερο με τον Ήλιο, εξέλιξη όμως που θα προϋπέθετε τη δυνατότητα φιλτραρίσματος του έντονου αστρικού φωτός, ώστε να εντοπιστούν τυχόν πλανήτες στο μέγεθος της Γης, που θα έμοιαζαν αχνοί. Μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες μελλοντικές αποστολές, αυτή της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας με την ονομασία PLATO (PLAnetary Τransits and Oscillations, Πλανητικές Διελεύσεις και Ταλαντώσεις), θα διαθέτει 26 κάμερες προκειμένου να παρατηρηθούν πλανήτες που μοιάζουν με τη Γη και οι οποίοι κινούνται σε τροχιές που τους διατηρούν στην κατοικήσιμη ζώνη γύρω από αστέρες παρόμοιους με τον ήλιο. Η αποστολή αυτή αναμένεται να αναχωρήσει από τη Γη μέσα στο 2026. "Μέχρι στιγμής, κανένα τηλεσκόπιο δεν κατόρθωσε κάτι τέτοιο, όμως εκτιμάμε πως θα είναι εφικτό μέσα στην επόμενη δεκαετία", επισήμανε η Ντράνσφιλντ, αναφερόμενη στο PLATO. "Αυτή θα είναι μία από τις πλέον πολυαναμενόμενες ανακαλύψεις, καθώς θα μας επιτρέψει να αρχίσουμε να σχηματίζουμε εικόνα για το πόσο συνήθεις είναι οι πλανήτες που είναι πραγματικά παρόμοιοι με τη Γη". Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο