Αναζήτηση στην κοινότητα

Ένα αρχαίος πάπυρος 98 γραμμών, που ανακαλύφθηκε στην αρχαία πόλη της Φιλαδέλφειας στην Αίγυπτο, αποκάλυψε σημαντικά αποσπάσματα από δύο χαμένες τραγωδίες του Ευριπίδη. Η ανακάλυψη αυτή, που χαρακτηρίζεται ως η σημαντικότερη των τελευταίων πενήντα ετών στον τομέα της κλασικής φιλολογίας, έγινε από δύο ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, με έδρα το Μπόλντερ. Η Υβόνα Τρνκα-Άμρχαϊν, επίκουρη καθηγήτρια κλασικών σπουδών, έλαβε φωτογραφίες υψηλής ανάλυσης του παπύρου από τον Αιγύπτιο αρχαιολόγο Μπασέμ Γκεχάντ το Νοέμβριο του 2022. Η συνεργασία τους είχε ήδη αποδώσει καρπούς στο παρελθόν, με την ανακάλυψη του άνω μέρους ενός κολοσσιαίου αγάλματος του Φαραώ Ραμσή Β' στην Ερμούπολη. Κατά την εξέταση του παπύρου, η Τρνκα-Άμρχαϊν διαπίστωσε ότι περιείχε αποσπάσματα τραγωδίας. Για να επιβεβαιώσει τις υποψίες της, χρησιμοποίησε τον Θησαυρό της Ελληνικής Γλώσσας, μια ψηφιακή βάση δεδομένων αρχαίων ελληνικών κειμένων. Τα ευρήματά της έδειξαν ότι επρόκειτο για άγνωστα μέχρι τώρα αποσπάσματα έργων του Ευριπίδη. Συνειδητοποιώντας τη σημασία της ανακάλυψης, η Τρνκα-Άμρχαϊν ζήτησε τη βοήθεια του μέντορά της, Τζον Γκίμπερτ, καθηγητή κλασικών σπουδών και ειδικού στα αποσπάσματα του Ευριπίδη. Μαζί, ξεκίνησαν μια εντατική έρευνα, εξετάζοντας προσεκτικά τον πάπυρο, ο οποίος είχε διαστάσεις περίπου 27 τετραγωνικά εκατοστά. Άγαλμα του Ευριπίδη στο Μουσείο του Λούβρου. Οι προσπάθειές τους οδήγησαν στην ταυτοποίηση νέου υλικού από δύο αποσπασματικά έργα του Ευριπίδη, τον "Πολύιδο" και την "Ινώ". Από τις 98 γραμμές του παπύρου, μόνο 22 ήταν ήδη γνωστές σε ελαφρώς διαφορετικές εκδοχές, ενώ το 80% του υλικού ήταν εντελώς νέο. Ο "Πολύιδος" αφηγείται έναν αρχαίο κρητικό μύθο, όπου ο βασιλιάς Μίνως και η βασίλισσα Πασιφάη απαιτούν από τον μάντη Πολύιδο να αναστήσει τον γιο τους Γλαύκο, ο οποίος έχει πνιγεί σε ένα βαρέλι με μέλι. Ο Πολύιδος καταφέρνει να αναστήσει το αγόρι χρησιμοποιώντας ένα ειδικό βότανο που είδε ένα φίδι να χρησιμοποιεί για να φέρει πίσω στη ζωή ένα άλλο φίδι. Ο πάπυρος περιλαμβάνει μια σκηνή όπου ο Μίνως και ο Πολύιδος συζητούν για την ηθική της ανάστασης των νεκρών. Η "Ινώ" ήταν κάποτε κοντά στο να γίνει ένα από τα πιο διάσημα έργα του Ευριπίδη. Μέρος του κειμένου της είχε χαραχθεί σε βράχους στην Αρμενία, αλλά καταστράφηκε σε σύγχρονες συγκρούσεις. Ευτυχώς, Ρώσοι μελετητές των αρχών του 20ού αιώνα είχαν διασώσει τις εικόνες σε σχέδια. Σε προηγουμένως γνωστά αποσπάσματα, η Ινώ παρουσιάζεται ως μια κακιά μητριά που προσπαθεί να σκοτώσει τα παιδιά του συζύγου της από προηγούμενο γάμο. Ωστόσο, τα νέα αποσπάσματα αποκαλύπτουν μια διαφορετική πλοκή. Μια άλλη γυναίκα είναι η κακιά μητριά, και η Ινώ είναι το θύμα. Η τρίτη σύζυγος του βασιλιά προσπαθεί να εξοντώσει τα παιδιά της Ινούς. Η Ινώ αντιστρέφει την κατάσταση, προκαλώντας την να σκοτώσει τα δικά της παιδιά και να αυτοκτονήσει. Οι ερευνητές παρουσίασαν τα ευρήματά τους σε 13 ειδικούς στην Ουάσινγκτον τον Ιούνιο, και η πρώτη τους έκδοση του αποσπάσματος έγινε δεκτή προς δημοσίευση τον Αύγουστο. Παρόλο που τέτοιες τολμηρές δηλώσεις στον τομέα των αρχαίων ελληνικών σπουδών υπόκεινται σε προσεκτικό έλεγχο από άλλους ειδικούς, ο Γκίμπερτ και η Τρνκα-Άμρχαϊν αποφάσισαν να παρουσιάσουν τα ευρήματά τους, βέβαιοι για τη βασιμότητα των συμπερασμάτων τους. Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο

Η θερμότητα, η τέφρα και οι στάχτες που κατέστρεψαν την Πομπηία είχαν αλλοιώσει τον πάπυρο σε μεγάλο βαθμό Ερευνητές εκτιμούν ότι βρίσκονται στο κατώφλι μιας νέας εποχής στην κατανόηση της αρχαιότητας, καθώς, οπλισμένοι με τις δυνατότητες που παρέχει η τεχνητή νοημοσύνη, κατόρθωσαν να διαβάσουν το χαμένο κείμενο ενός έντονα αλλοιωμένου παπύρου, ο οποίος θάφτηκε κατά την έκρηξη του Βεζούβιου, πριν από σχεδόν 2.000 χρόνια. Εκατοντάδες πάπυροι, οι οποίοι φυλάσσονταν στη βιβλιοθήκη πολυτελούς ρωμαϊκής βίλας στο αρχαίο Ηράκλειο καταστράφηκαν όταν η πόλη σαρώθηκε από ένα κύμα λάβρας, τέφρας και ελαφρόπετρας, το οποίο κατέστρεψε και τη γειτονική πόλη της Πομπηίας, το 79 μ.Χ. Ανασκαφές οι οποίες πραγματοποιήθηκαν το 18ο αιώνα έφεραν στο φως 1.000 πλήρεις ή εν μέρει σωζόμενους παπύρους από την έπαυλη, η οποία εκτιμάται ότι ανήκε στον πεθερό του Ιουλίου Καίσαρα, όμως το μαύρο μελάνι ήταν αδύνατο να διαβαστεί πάνω στους αποτεφρωμένους παπύρους, ενώ οι πάπυροι θρυμματίζονταν όταν οι ερευνητές επιχειρούσαν να τους ανοίξουν. Η καθοριστική στιγμή στην προσπάθεια ανάγνωσης του αρχαίου υλικού στηρίχτηκε στην Πρόκληση του Βεζουβίου, ένα διαγωνισμό με έπαθλο 1εκατομμύριο δολάρια, τον οποίο διοργάνωσε το 2023 ο Μπρεντ Σιλς, επιστήμονας υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι, με τη συνδρομή χορηγών από τη Σίλικον Βάλεϊ. Ο διαγωνισμός προσέφερε έπαθλα για όσους θα κατόρθωναν να αντλήσουν κείμενα από υψηλής ανάλυσης τομογραφίες ενός από τους παπύρους, διαδικασία που πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις Diamond, στην κομητεία της Οξφόρδης, εκεί όπου φιλοξενείται ένα προηγμένο σύστημα σαρωτών. Τη Δευτέρα, ο Νατ Φρίντμαν, στέλεχος αμερικανικής τεχνολογικής εταιρίας και ένας από τους χορηγούς του διαγωνισμού, ανακοίνωσε ότι μια ομάδα τριών φοιτητών, αποτελούμενη από το Γιουσέφ Ναντέρ στη Γερμανία, το Λουκ Φάριτορ στις ΗΠΑ και τον Τζούλιαν Σίλινγκερ στην Ελβετία, είχαν κερδίσει το μεγάλο έπαθλο των 700.000 δολαρίων, καθώς κατόρθωσαν να διαβάσουν 2.000 ελληνικά γράμματα από τον πάπυρο. Οι παπυρολόγοι που μελέτησαν το κείμενο που αντλήθηκε από τον αποτεφρωμένο πάπυρο έμειναν εμβρόντητοι στο άκουσμα αυτού του κατορθώματος. "Πρόκειται για εξέλιξη που ανατρέπει πλήρως τα δεδομένα", ανέφερε ο Ρόμπερτ Φάουλερ, επίτιμος καθηγητής των Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ. "Υπάρχουν εκατοντάδες τέτοιοι πάπυροι, που περιμένουν να αποκαλύψουν τα περιεχόμενά τους". Η Δρ. Φεντερίκα Νικολάρντι, παπυρολόγος στο Πανεπιστήμιο της Νάπολης δήλωσε τα εξής: "Πρόκειται για την αφετηρία μιας επανάστασης στην παπυρολογία του αρχαίου Ηρακλείου και της ελληνικής φιλοσοφίας γενικότερα. Είναι η μόνη βιβλιοθήκη που έφτασε σε εμάς από τους αρχαίους ρωμαϊκούς χρόνους". Τον περασμένο Οκτώβριο, ο Φάριτορ κέρδισε το βραβείο των 40.000 δολαρίων καθώς ήταν ο πρώτος που αναγνώρισε τη λέξη "πορφυρός" στον πάπυρο. Το Νοέμβριο άρχισε να συνεργάζεται με το Ναντέρ, ενώ ο Σίλινγκερ, που ανέπτυξε έναν αλγόριθμο που ξεδίπλωνε αυτόματα τις ψηφιακές τομογραφίες, ένωσε τις δυνάμεις του μαζί τους λίγες μόλις μέρες πριν την καταληκτική ημερομηνία του διαγωνισμού, στις 31 Δεκεμβρίου του 2023. Μαζί μπόρεσαν να διαβάσουν περισσότερα από 2.000 γράμματα στον πάπυρο, προσφέροντας στους ερευνητές την πρώτη ουσιαστική εικόνα των περιεχομένων του. Πιθανολογείται πως συγγραφέας του παπύρου ήταν ο ποιητής και φιλόσοφος Φιλόδημος. "Το ύφος είναι πολύ στρυφνό, χαρακτηριστικό των γραπτών του, και το θέμα άπτεται ακριβώς του αντικειμένου του", σχολίασε ο Φάουλερ. Ο πάπυρος αναφέρεται στις πηγές της απόλαυσης, στέκεται στη μουσική και το φαγητό -ιδίως στην κάπαρη- και διερευνά το κατά πόσο η απόλαυση που προκύπτει από ένα συνδυασμό στοιχείων οφείλεται στα βασικά ή τα περιφερειακά συστατικά, στην αφθονία ή στην έλλειψη. "Στην περίπτωση της τροφής, δεν δεχόμαστε αμέσως ότι εκείνα τα πράγματα που σπανίζουν είναι απολύτως πιο απολαυστικά από ό,τι όσα αφθονούν", υποστηρίζει ο συγγραφέας. 240205HerculaneumScrolls_2.mp4 Ο Σιλς και οι συνεργάτες του αφιέρωσαν χρόνια προκειμένου να αναπτύξουν αλγορίθμους οι οποίοι ξεδίπλωναν ψηφιακά τους παπύρους και εντόπιζαν την παρουσία μελανιού μέσα από τις αλλαγές που επέφερε στις ίνες του παπύρου. Διέθεσε ελεύθερα τους αλγορίθμους στους διαγωνιζόμενους, προκειμένου να τους εξελίξουν στο πλαίσιο του διαγωνισμού. Πέρα από τους εκατοντάδες παπύρους που περιμένουν τώρα τη σειρά τους, δεν αποκλείεται να βρίσκονται πολλοί ακόμη θαμμένοι στη βίλα, οπότε ενισχύονται τα επιχειρήματα για επανάληψη των ανασκαφών. Η ίδια τεχνολογία που εφαρμόστηκε στον πάπυρο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στους παπύρους που περιβάλουν τις αιγυπτιακές μούμιες, ανέφερε ο Φάουλερ. Αυτοί, θα μπορούσαν να περιέχουν ένα ευρύτατο φάσμα κειμένων, από γράμματα και συμβόλαια ιδιοκτησίας, μέχρι λίστες για ψώνια και φορολογικές αποδείξεις, φωτίζοντας έτσι καλύτερα τις ζωές των απλών ανθρώπων στην αρχαία Αίγυπτο. Ο Φάουλερ επισημαίνει ότι υπάρχουν κιβώτια ολόκληρα με τέτοιο υλικό στα μουσεία. Ο διαγωνισμός συνεχίζεται και φέτος, με στόχο την ανάγνωση του 85% του παπύρου, ώστε να τεθούν οι βάσεις για την ανάγνωση όλων εκείνων που έχουν έρθει ήδη στο φως. Οι επιστήμονες θα χρειαστεί να αυτοματοποιήσουν πλήρως τη διαδικασία της σάρωσης των επιφανειών του τυλιγμένου παπύρου, καθώς και του εντοπισμού του μελανιού στα πλέον κατεστραμμένα σημεία. "Όταν ξεκινούσαμε, λιγότερο από ένα χρόνο πριν, ειλικρινά δεν ήμουν βέβαιος αν θα είχε αποτέλεσμα", δήλωσε ο Φρίντμαν. "Ξέρετε, οι άνθρωποι λένε πως το χρήμα δεν φέρνει την ευτυχία, όμως όποιος το υποστηρίζει αυτό δεν διαθέτει φαντασία. Η εμπειρία αυτή ήταν ένα συμπύκνωμα ευτυχίας. Είναι μαγικό αυτό που συνέβη, ακόμη κι ένας σεναριογράφος δεν θα μπορούσε να το είχε γράψει καλύτερα". Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο