Αναβάθμιση RAM σε μητρική

[TopCLR]

Εγώ αναφέρθηκα στις QVL των κατασκευαστών μητρικών. Οι κατασκευαστές μνημών  (όπως η G.Skill) δεν γνωρίζω πόσο εκτεταμένες δοκιμές κάνουν (= πόσες μητρικές δοκιμάζουν) με κάθε μνήμη. Είναι όμως ένα συν στην αναζήτηση συμβατότητας που κάνει κάποιος που θέλει να συνδυάσει μια συγκεκριμένη μητρική με κάποιες μνήμες (παράδειγμα, μητρική Α και μνήμες Β). Αν δεν αναφέρει ο κατασκευαστής της μητρικής (Α) τις μνήμες (Β), ίσως ο κατασκευαστής της μνήμης Β να έχει δοκιμάσει την μητρική Α.

Γενικό παράδειγμα: Αν μια μητρική βγήκε το 2016 (π.χ. μια Ζ170) ο κατασκευαστής δεν θα δοκιμάσει μια μνήμη που βγαίνει το 2020 (λογικό, μιας και θα έχει νέες μητρικές να "φροντίσει"). Ο κατασκευαστής της μνήμης όμως ίσως δοκιμάσει την μητρική του 2016.

Πάντως (χωρίς να μπορώ να γνωρίζω σίγουρα) ούτε οι κατασκευαστές μνημών θα βγάζουν μια πλήρη QVL με όλες τις μητρικές που κυκλοφορούν (ή κυκλοφόρησαν) στην αγορά.

[kingmouf]

Στις 9/12/2021 στις 4:02 ΜΜ, 9-11 είπε

Επανέρχομαι με νέα ερωτήματα:
Βρήκα σε ιδιαίτερα χαμηλή τιμή (€35,40) τις HyperX HX426C16FB3/16. Και επειδή πρόκειται για μονό DIMM 16 GB και όχι kit, παρήγγειλα 2 κομμάτια με την προοπτική να τις βάλω σε dual channel.
Υπενθυμίζω πως έχω ήδη ένα ζεύγος HyperX 2 x 8 GB στα 2400 MHz.
Ακόμα και στο worst case scenario, αν δηλαδή δεν συνεργάζονταν με τις νέες, θα είχα πιάσει τον στόχο των 32 GB (αν έπαιζαν, θα έφτανα τα 48 - Μεγαλεία!)
Και γράφω «θα» γιατί μερικά 24ώρα αργότερα προσγειώθηκα απότομα:
Με ενημέρωσαν πως υπάρχει μόνο ένα διαθέσιμο DIMM και κατά 99% δεν θα υπάρξει ανανέωση του stock.

Το συγκεκριμένο μοντέλο διατίθεται βεβαίως και αλλού, αλλά οι τιμές ξεκινούν από τα €80 (+ μεταφορικά) κάτι που καθιστά μια επιπλέον παραγγελία ασύμφορη. Με κόστος (αθροιστικά) στα €115 ~ €120 αγοράζω δύο ίδιες 16άρες και τελειώνει η υπόθεση.

Έχω τις εξής επιλογές:
α. Παραλαμβάνω 1 (ολογράφως, μία) 16άρα σε τιμή-χώμα και προσεύχομαι να λειτουργήσει με το υπάρχον kit.
Η υπάλληλος μάλιστα πέταξε μια ιδέα, μάλλον ανορθόδοξη:
Επειδή είναι εξ ορισμού αδύνατον να πετύχουμε dual channel με 3 DIMMs (2x8 GB + 1x16 GB), πρότεινε να αντικαταστήσω τη μία 8άρα με την 16άρα.
24 GB σύνολο (αντί για 32 που ήταν το ζητούμενο) οι οποίες λογικά θα χρονίσουν στις τιμές της μικρότερης (2400 Mhz) και τα timings της μεγαλύτερης (16).

β. Δοκιμάζω όλους τους πιθανούς συνδυασμούς και αν δεν postάρει το PC ή αρχίσουν να εμφανίζονται BSOD, βάζω αγγελία (στην τιμή αγοράς) στο forum. Εμπεριέχει ρίσκο γιατί θα πρέπει να βρεθεί ενδιαφερόμενος που να έχει ίδια ή συμβατά modules. Γιατί δεν νομίζω πως υπάρχει χρήστης τη σήμερον ημέρα που να επιλέξει 1x16 GB αντί για 2x8 GB.

γ. Ακυρώνω και στρέφομαι στις οικονομικές F4-2400C15D-16GIS με ψύκτρα-αυτοκόλλητο 😐.
Δεν ξέρω τι ψάρια πιάνει η εταιρεία - οπωσδήποτε δεν έχει την αίγλη άλλων κατασκευαστών ή premium προϊόντα.
Εστιάζω στο ότι τα εργοστασιακά timings των συγκεκριμένων RAM ταυτίζονται με αυτά του υπάρχοντος kit και το γεγονός πως βρίσκεται στη λίστα QVL του motherboard.
Γενικώς η G.Skill δείχνει να σκίζεται ως προς την συμβατότητα, έχει τόσα πολλά compatible μοντέλα με παλιό hardware που αρχίζω να αμφιβάλλω για την εγκυρότητα της διαδικασίας...

α, β ή γ;
 

Σχετικά με το αρχικό θέμα με το stock: οι HyperX πουλήθηκαν από την Kingston στην HP, οπότε σε αυτή τη φάση δεν πρόκεται να έρθουν αντίστοιχες μνήμες. Θα έρθουν οι νέες HP-HyperX και ό,τι λανσάρει η Kingston. Οπότε ίδιο stock αποκλείεται εκτός από ό,τι μπορεί να έχει ξεμείνει σε διάφορους έμπορούς, προμηθευτές, αντιπροσωπείες κτλ κτλ.

Σχετικά με τα άλλα ερωτήματα, νομίζω ότι επειδή ο στόχος σου είναι τα 32GB  καλύτερα να πας σε 2x8 που έχεις + 2x8 που μπορείς να αγοράσεις.

Τώρα για τα υπόλοιπα νομίζω ότι δεν χρειάζεται τόσος πανικός. Πάρε DIMMs που να είναι μέσα στις γενικές προδιαγραφές του συστήματος σου και θα είσαι ok (γενικές προδιαγραφές = όρια που σου θέτει ο επεξεργαστής και η μητρική, π.χ. επίσημη υποστήριξη συχνότητας και χωρητικότητας).

Όσον αφορά τη συζήτηση περί dual channel, single channel κτλ. Δεν είναι πάντα το ίδιο και δεν συντρέχει τόσος λόγος πανικού. Παλιότερα η προσέγγιση που εφαρμοζόταν ήταν να προσπαθούν να φτιάξουν ένα μεγαλύτερο δίαυλο σε σχέση με αυτόν που μπορούσαν να υποστηρίξουν. Προσπαθούσαν δλδ να κάνουν κάτι σαν το RAID 0 που μπορεί να ξέρετε από τους δίσκους. In theory αυτό θα έδινε διπλάσιο bandwidth, in practice τα κέρδη ήταν πολύ μικρά. H δεύτερη (και πιο σύγχρονη) προσπάθεια αφορά τη χρήση πολλαπλών memory channels / controllers που μπορούν να δουλέψουν παράλληλα. Πάλι υπάρχει το θεωρητικό του διπλασιασμού του bandwidth, αλλά αυτό στη πράξη γίνεται αντιληπτό μόνο σε συγκεκριμένες εφαρμογές με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ή όταν έχουμε συστήματα με πολλά cores και πολλές εφαρμογές να τρέχουν ταυτόχρονα. To make a long story short, και αν για κάποιο λόγο το σύστημα σου δεν τρέξει σε dual channel mode δεν ήρθε το τέλος του κόσμου ούτε έχασες κανένα τρομερό performance (εκτός αν μου πεις ότι τρέχεις αυτές τις εφαρμογές ή τα πάρα πολλά threads ή κτλ κτλ, αλλά σε αυτή τη περίπτωση μάλλον δεν θα ήσουν με τόση λίγη μνήμη ούτε θα αναλογιζόσουν σχετικά πράγματα).

[9-11]

Με όλο αυτό το βομβαρδισμό πληροφοριών έχω πελαγώσει.😵

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Γράφω, και όπου κάνω λάθος με διορθώνετε:

1. Voltage
α) Όσο πιο κοντά στην default τιμή, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες αστάθειας του συστήματος
(bonus: οι μνήμες stressάρονται λιγότερο/αυξάνεται η διάρκεια ζωής τους, είναι το τελευταίο εξάρτημα που θα χαλάσει)
β) Αν ένα DIMMάκι κάνει νούμερα στα 1,35 V,  απλώς χαμηλώσεις την τάση στα 1,20 V και θα παίξει χωρίς προβλήματα.
Με απώλειες στις επιδόσεις (πόσες;), αλλά θα λειτουργήσει. Ο κόσμος να χαλάσει.
Θα είναι δώρον άδωρο, αλλά τουλάχιστον δεν θα χρειαστεί να το αντικαταστήσεις.

2. Clock speed
α) Οτιδήποτε χρονισμένο στα 2133 & 2400 MHz παίζει άψογα. Period.
Ακόμα κι αν πάρεις την πρώτη RAM που θα βρεις μπροστά σου, «γουρούνι στο σακί». Κουμπώνεις, postάρει, adiós!
Ασχολήσου καλύτερα με τις διαστάσεις μπας και βρίσκει στο CPU cooler. Φρόντισε να είναι low profile.
β) Πάνω από τα 2666 MHz αρχίσει το ρίσκο.
Προκειμένου να τρέξουν στα 2800, 3000, 3200 MHz απαιτούνται 1,35 Volt - αν ο συνδυασμός αποτύχει, θα αναγκαστείς να μειώσεις τη συχνότητα ή ακόμα και να απενεργοποιήσεις εντελώς το XMP.

3. Timings
α) Ανάμεσα σε modules ίδιας συχνότητας, ταχύτερα είναι αυτά με τα μικρότερα timings.
β) Σε κάποιες περιπτώσεις (πόσο συχνά συμβαίνει κάτι τέτοιο;) μία RAM με λιγότερα MHz μπορεί να υπερέχει λόγω καλύτερων timings.
π.χ.
3000 MHz / CAS Latency 15 = 10 ns
3200 MHz / CAS Latency 17 = 10,625 ns

Καλά το πάω;

[kingmouf]

Στις 14/12/2021 στις 1:15 ΠΜ, 9-11 είπε

Με όλο αυτό το βομβαρδισμό πληροφοριών έχω πελαγώσει.😵

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Γράφω, και όπου κάνω λάθος με διορθώνετε:

1. Voltage
α) Όσο πιο κοντά στην default τιμή, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες αστάθειας του συστήματος
(bonus: οι μνήμες stressάρονται λιγότερο/αυξάνεται η διάρκεια ζωής τους, είναι το τελευταίο εξάρτημα που θα χαλάσει)
β) Αν ένα DIMMάκι κάνει νούμερα στα 1,35 V,  απλώς χαμηλώσεις την τάση στα 1,20 V και θα παίξει χωρίς προβλήματα.
Με απώλειες στις επιδόσεις (πόσες;), αλλά θα λειτουργήσει. Ο κόσμος να χαλάσει.
Θα είναι δώρον άδωρο, αλλά τουλάχιστον δεν θα χρειαστεί να το αντικαταστήσεις.

2. Clock speed
α) Οτιδήποτε χρονισμένο στα 2133 & 2400 MHz παίζει άψογα. Period.
Ακόμα κι αν πάρεις την πρώτη RAM που θα βρεις μπροστά σου, «γουρούνι στο σακί». Κουμπώνεις, postάρει, adiós!
Ασχολήσου καλύτερα με τις διαστάσεις μπας και βρίσκει στο CPU cooler. Φρόντισε να είναι low profile.
β) Πάνω από τα 2666 MHz αρχίσει το ρίσκο.
Προκειμένου να τρέξουν στα 2800, 3000, 3200 MHz απαιτούνται 1,35 Volt - αν ο συνδυασμός αποτύχει, θα αναγκαστείς να μειώσεις τη συχνότητα ή ακόμα και να απενεργοποιήσεις εντελώς το XMP.

3. Timings
α) Ανάμεσα σε modules ίδιας συχνότητας, ταχύτερα είναι αυτά με τα μικρότερα timings.
β) Σε κάποιες περιπτώσεις (πόσο συχνά συμβαίνει κάτι τέτοιο;) μία RAM με λιγότερα MHz μπορεί να υπερέχει λόγω καλύτερων timings.
π.χ.
3000 MHz / CAS Latency 15 = 10 ns
3200 MHz / CAS Latency 17 = 10,625 ns

Καλά το πάω;

Δεν καταλαβαίνω γιατί / δεν χρειάζεται να, έχεις πελαγώσει. Σε γενικές γραμμές ισχύουν τα περισσότερα από αυτά που έχεις γράψει. Αν δεν θέλεις να ασχοληθείς με overclocking (δεν έχω εμπειρία, οπότε δεν μπορώ να σου πω κάτι), πας είτε με default timings/clocks είτε χρησιμοποιείς τα XMP profiles και τα πράγματα γίνονται αυτόματα από το BIOS/UEFI. Tα XMP profiles είναι πιστοποιημένα από το κατασκευαστή της μνήμης, οπότε η μνήμη θα δουλέψει μια χαρά με αυτά και η μητρική αν στα έχει ως επιλογή, μάλλον τα πράγματα θα είναι ok

Αυτό με το γουρούνι στο σακί, εντάξει μην το κάνεις. Πάρε μια αξιοπρεπή μνήμη. Αν ο επεξεργαστής σου δεν υποστηρίζει συχνότητες μεγαλύτερες από 2133 ή 2400 και δεν θέλεις να μπεις στην διαδικασία του overclocking, δεν βλέπω ούτως ή άλλως το λόγο να πάρεις γρηγορότερες μνήμες (εκτός από 2 λόγους: 1. δεν βρίσκεις χαμηλότερης συχνότητας μνήμες διαθέσιμες, 2. σκέφτεσαι ότι (στο ΣΥΝΤΟΜΟ) μέλλον πρόκειται να κάνεις μια αναβάθμιση και θα σου χρειαστούν. Τονίζω το σύντομο).

Αυτό με τα timings γενικά ισχύει αλλά πρέπει να καταλαβαίνουμε το γιατί, μιας και δεν είναι μονοσήμαντο. Τα ns που έχεις υπολογίσει εκεί μας δίνουν το latency, αλλά όχι το bandwidth. Δεν θέλω να σε κάψω αλλά πολύ χονδρικά το latency μας δίνει το χρόνο που χρειάζεται να κάνουμε τη πρώτη προσπέλαση και το bandwidth το πόση πληροφορία μεταφέρουμε στη μονάδα του χρόνου. Ανάλογα με το τί τρέχεις στον υπολογιστή σου εξαρτάται τί είναι σημαντικότερο για σένα.

[Short παράδειγμα: Αν υποθέσουμε ότι θές μια ταινία που είναι 100GB και έχεις δύο επιλογές: να χρησιμοποιήσεις τη σύνδεση σου που είναι 100Μbit ή το βίντεο κλάμπ της γειτονιάς σου και να τη πάρεις σε BR. Έστω ότι χρειάζεσαι 10 λεπτά για να πας και να έρθεις στο βίντεο κλαμπ. Το bandwidth σου θα είναι περίπου 167Mbit. Στη πρώτη περίπτωση το latency είναι κάποια millisecond ενώ στη δεύτερη 10 λεπτά. Το bandwidth όμως της δεύτερης είναι μεγαλύτερο! Άρα αν θες να streamάρεις τη ταινία και να τη βλέπεις, όλα καλά με τη πρώτη περίπτωση, το αποτέλεσμα θα είναι άμεσο και θα είσαι κύριος. Αν όμως ήθελες να την αποθηκεύσεις ή να την αντιγράψεις ή δεν ξέρω εγώ τί, τότε το βίντεο κλάμπ θα είναι μια πιο γρήγορη επιλογή   ]

Καλή συνέχεια, καλές αγορές και το κυριότερο καλή χρήση και πιο αποδοτική του υπολογιστή με την αναβάθμιση!
Ανδρέας

[9-11]

Έφτασε η μεγάλη ώρα! Μόλις ένα χρόνο από τη μέρα που ανάρτησα τις ερωτήσεις περί συμβατότητας κ.λπ. Μόλις. 😳
Παρήγγειλα που λέτε τις CMK32GX4M2A2400C14 της Corsair. Και επέλεξα συνειδητά DIMMάκια των 2400 MHz για να έχω το κεφάλι μου ήσυχο παρότι το αντίστοιχο ζευγάρι στα 3200 MHz έχει σχεδόν την ίδια τιμή.
Για τον ίδιο λόγο προτίμησα να δαπανήσω μερικά € παραπάνω αγοράζοντάς τις από το e-shop και όχι από Skroutzομάγαζο στου Διαόλου τη μάνα.

Όσο λοιπόν περιμένω (και η αλήθεια είναι πως έχουν καθυστερήσει, κοντεύουμε τις 2 βδομάδες και υποτίθεται πως ήταν/είναι «άμεσα διαθέσιμες») θα ήθελα να μάθω τι είδους προετοιμασία πρέπει να κάνω. Ξεκινάμε:

1. MemTest86 (σκέτο) της PassMark ή MemTest86+ που είναι open source και ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ανανεώθηκε;
Το πρώτο διαθέτει και GUI, το θέμα όμως πρωτίστως είναι η αξιοπιστία συναρτήσει χρόνου εκτέλεσης (γιατί δεν πρόκειται να αφήσω το PC όλη μέρα να τρέχει διαγνωστικά test - το πολύ 2~3 ώρες).
Θα ήταν πολύ χρήσιμο αν υπήρχε δυνατότητα screenshot.

2. Έχει σημασία αν το flashάκι που θα περάσουμε το ISO του MemTest86 ή/και MemTest86+ είναι αργό ή γρήγορο, παλιό ή καινούργιο;
Έχω καβάντζα ένα OCZ Rally2 4GB USB v2.0 (case μαγνησίου αθάνατο, όχι όπως οι σημερινές πλαστικούρες) από το μακρινό 2008, κάνει;

3. Κάποιοι χρήστες συνιστούν αφαίρεση αποθηκευτικών μέσων (SSD, HD) κατά τη διάρκεια του test - επηρεάζουν όντως τον έλεγχο/εγκυρότητα των αποτελεσμάτων;
Και αν ναι, μήπως θα ήταν καλύτερο να αποσυνδέσουμε και τα περιφερειακά (π.χ. printer, scanner, bluetooth dongle); Να αφήσουμε δηλ. το PC με τα απολύτως απαραίτητα.

4. Χρειάζεται να κάνω reset το UEFI BIOS; Οι μόνες επεμβάσεις που έχω κάνει σε σχέση με τα default settings αφορούν στις στροφές των ανεμιστήρων και το boot sequence, τίποτα που να σχετίζεται με χρονισμό CPU, RAM, Voltage ή overclocking γενικώς.

[TopCLR]

1. Λογικά μιας και έχεις Skylake (i5 6500), όποιο και να βάλεις θα κάνει δουλειά.

2. Οποιοδήποτε φλασάκι. Δεν έχει σημασία αν είναι αργό ή γρήγορο. Όλο το πρόγραμμα είναι λίγα MB τι να φτουρίσει η ταχύτητα;

3. Νομίζω είναι υπερβολή να αποσυνδέεις συσκευές για να κάνεις τεστ στις μνήμες. Αν για οποιοδήποτε λόγο (είναι άτοπο αλλά υποθέτουμε) θα δημιουργούσε πρόβλημα σταθερότητας της μνήμης κάποια συσκευή, τι θα καταφέρουμε αν αποσυνδέσουμε την συσκευή και κάνουμε έλεγχο στις μνήμες; Αφού μετά τον έλεγχο (που θα βγει καθαρός) θα ξανασυνδέσουμε την συσκευή (που την χρειάζεται το σύστημα) και θα έχουμε το πρόβλημα σταθερότητας στις μνήμες (που υποτίθεται ότι ψάχνουμε με το memtest)!

4. Δεν χρειάζεται κάποια επέμβαση στο BIOS. Το μόνο που θα χρειαστεί (για μια φορά μόνο) είναι να βάλεις το σύστημα να εκκινήσει (boot) από το φλασάκι του memtest. Συνήθως οι μητρικές έχουν κάποιο πλήκτρο F (π.χ. F12 σε Gigabyte) που κατά την εκκίνηση του συστήματος δίνει την δυνατότητα να επιλέξεις συσκευή εκκίνησης (π.χ. USB).

[9-11]

Μετά από ένα ημερολογιακό μήνα, παρέλαβα επιτέλους τις -κατά τα άλλα «άμεσα διαθέσιμες»- Corsair μνήμες τις οποίες και εγκατέστησα σήμερα.
Πριν τις τοποθετήσω, φρόντισα να εξοικειωθώ λίγο με το Memtest86. Περισσότερο για να δω τα menu, τις διαθέσιμες επιλογές και φυσικά να επιβεβαιώσω πως είναι 100% συμβατό με τη μητρική μου (υπάρχει ένας μικρός αριθμός motherboards στα οποία λόγω ιδιαιτεροτήτων BIOS/UEFI δεν bootάρει και απαιτούνται ειδικές ρυθμίσεις/απενεργοποίηση κάποιων λειτουργιών).
Με εξαίρεση τον κέρσορα του mouse που κινείται με εκνευριστικά αργή ταχύτητα, τα υπόλοιπα φαίνονται εντάξει.

Έχοντας λάβει λοιπόν όλα τα απαραίτητα μέτρα (backup του primary SSD σε 2 διαφορετικά αποθηκευτικά μέσα, καταγραφή των BIOS settings σε περίπτωση που χρειαστεί να κάνω CMOS reset, προφυλάξεις για στατικό ηλεκτρισμό κ.λπ.), αφαίρεσα τις Kingston HyperX (2x8 GB) και κούμπωσα τις Corsair Vengeance LPX CMK32GX4M2A2400C14 (2x16 GB).
Το σύστημα bootάρε κανονικά, σαν να μην είχε αλλάξει τίποτα.
Έλα όμως που δεν τρέχουν στην ονομαστική ταχύτητα! 2133 MHz εμφανίζεται στον Task Manager.

Τρέχω λοιπόν κατά σειρά AIDA64, HWiNFO64, Thaiphoon Burner, RAMMon (PassMark) για πληροφορίες/reports και στο τέλος χτυπάω κι ένα test με το CrystalDiskMark στο RAMDisk μεγέθους 10 GB που διατηρώ.
Κρίνοντας από τις μετρήσεις του τελευταίου, οι επιδόσεις του νέου ζεύγους [με εξαίρεση το Random 4k Q1T1] είναι υποδεέστερες σε σχέση με του προκατόχου.
Παραθέτω screenshots: αριστερά οι Kingston HyperX του 2016 / δεξιά οι νέες Corsair (Manufacturing date: UNKNOWN)



Με απασχολεί επίσης το γεγονός πως καμία από τις εξειδικευμένες εφαρμογές δεν κατάφερε να διαβάσει την ημερομηνία κατασκευής.
Screenshots από το Thaiphoon Burner: Πάνω (σε λευκό φόντο) οι Kingston, κάτω (σε σκούρο φόντο) οι Corsair

Υπάρχουν αναλυτικά reports σε plain text και html, αν αυτό βοηθάει.
Το ερώτημα είναι, τι κάνω τώρα προκειμένου να λειτουργήσουν στα 2400 MHz;
Να μπω στο BIOS και να δώσω «καρφωτά» επιμέρους τιμές; Τα είχα αφήσει όλα στο "Auto" και για να είμαι ειλικρινής φοβάμαι να τα πειράξω...