Πόσο open source είναι στ’ αλήθεια το Android;

[Ocelote]

Αν ζητήσετε από κάποιον να σας περιγράψει το Android σε μία πρόταση, είναι σχεδόν βέβαιο ότι σε αυτή θα βρίσκονται οι λέξεις “open source”.

Η ανοιχτού κώδικα φύση του, ήταν άλλωστε εξ αρχής το βασικό όπλο του Android έναντι των άλλων mobile λειτουργικών συστημάτων όπως το iOS και τα Windows Mobile: με τη Google να δουλεύει αόκνως πάνω στο λειτουργικό, βελτιώνοντας και αναπτύσσοντάς το, όποιος κατασκευαστής ήθελε μπορούσε να πάρει τον κώδικά του, να τον τροποποιήσει και να τον χρησιμοποιήσει στις συσκευές του. Τσάμπα λειτουργικό σύστημα!

Μήπως όμως όλο αυτό παραείναι καλό για να είναι αληθινό; Υπενθυμίζουμε πως πριν λίγες εβδομάδες η Κομισιόν επέβαλλε στη Google πρόστιμο-ρεκόρ 4,34€ δισ. για παραβίαση των αντιμονοπωλιακών της κανόνων. Είναι δυνατόν η Google τη σήμερον ημέρα να δίνει κάτι εντελώς δωρεάν χωρίς να κρύβεται κάτι από πίσω; Αποτελεί το Android μια τόσο “χτυπητή” εξαίρεση που αγγίζει τα όρια της “ευγενικής προσφοράς” στους κατασκευαστές smartphones, tablets, digital cameras και άλλων mobile ψηφιακών συσκευών;

Το δωρεάν λειτουργικό σύστημα

Η Android Inc. ιδρύθηκε το 2003 στο Palo Alto της Καλιφόρνιας αποσκοπώντας στην ανάπτυξη ενός λειτουργικού συστήματος για ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές. Στην πορεία βέβαια, ο στόχος άλλαξε και στην εξίσωση προστέθηκαν και τα κινητά τηλέφωνα, αφού οι μηχανές από μόνες τους δε συνιστούσαν ικανοποιητικού μεγέθους αγορά. Η εταιρεία δεν είχε επιτύχει κάτι το αξιοπρόσεκτο μέχρι το 2005, όταν και εξαγοράστηκε από τη Google έναντι περίπου $50 εκατ. με την τελευταία να προσβλέπει σε ένα ευέλικτο και αναβαθμίσιμο λειτουργικό σύστημα το οποίο θα μπορούσε να προωθήσει στους κατασκευαστές κινητών τηλεφώνων.

Η αποκάλυψη του iPhone το 2007 ανάγκασε τη Google να επαναπροσδιορίσει τα πλάνα της για το Android. Από τη μία έπρεπε να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα της οθόνης αφής (μέχρι τότε, το σύστημα αναπτυσσόταν με βάση το κλασσικό αλφαριθμητικό πληκτρολόγιο και τα επιπλέον πλήκτρα πλοήγησης) και από την άλλη έπρεπε να βιαστεί αφού η Apple είχε πάρει ήδη το προβάδισμα για το μονοπώλιο –το Symbian εξ άλλου, παρά το μεγάλο του μερίδιο αγοράς (σχεδόν 50%) έμοιαζε ήδη ξεπερασμένο.

Η Google λοιπόν ανέπτυξε το Android το οποίο διέθεσε πράγματι δωρεάν ως ένα λειτουργικό σύστημα ανοιχτού κώδικα. Το μερίδιο αγοράς της ήταν μηδενικό, οπότε η εν λόγω κίνηση ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να κάνει, προκειμένου να προσελκύσει το ενδιαφέρον των κατασκευαστών. Φυσικά μέσα στο πακέτο του Android, η Google είχε προνοήσει να βολέψει τις υπηρεσίες της.

Το σκεπτικό της είχε βάση: σε περίπτωση που η Apple ή RIM –που εκείνη την εποχή ήταν δεύτερη δύναμη στην αγορά βάσει λειτουργικού- μπλόκαραν τη λειτουργία του Google Search και των λοιπών υπηρεσιών/εφαρμογών της εταιρείας, τότε ο κόσμος ενδεχομένως να σταματούσε να τις χρησιμοποιεί και στους υπολογιστές. Το Android ήταν το σύστημα που θα διασφάλιζε ουσιαστικά πως κάτι τέτοιο δεν επρόκειτο να συμβεί ποτέ. Για να τα καταφέρει όμως χρειαζόταν να βρει μερίδιο αγοράς, εξ ου και η δωρεάν διάθεσή του μέσω του Android Open Source Project (AOSP).

Το ανοιχτό και το κλειστό Android

Το ερώτημα που γεννάται βάσει των παραπάνω είναι ένα: πώς ελέγχει κανείς ένα σύστημα ανοιχτού κώδικα; Την απάντηση εδώ δίνει η Google, πιθανότατα με τον αποτελεσματικότερο τρόπο που έχει καταγράψει η ιστορία. Το Android, βλέπετε, εξ αρχής αποτελείτο από δύο διαφορετικούς τύπους περιεχομένου: τα κομμάτια ανοιχτού κώδικα (τα θεμέλια του AOSP) και τον κλειστό κώδικα με τις εφαρμογές της Google. Όταν κάποιος κατασκευαστής δηλαδή έπαιρνε αυτό που το κοινό αντιλαμβάνεται ως Android, στην ουσία προμηθευόταν τον ανοιχτό κώδικα που μπορούσε να τροποποιήσει κατά το δοκούν και τον κλειστό που ενσωματωνόταν αυτούσιος –στο κάτω-κάτω επρόκειτο για εφαρμογές της ίδιας της Google όπως το Gmail, τα Google Maps και το YouTube.

Αυτός ο διαχωρισμός όμως, ήταν που έδωσε στη Google τη δυνατότητα να μετατρέψει με τα χρόνια το Android από μια φαινομενικά ανοιχτή σε όλους πλατφόρμα, σε ένα κλειστό οικοσύστημα που ελέγχει αποκλειστικά και μόνο η ίδια. Ο τρόπος; Σταδιακά άρχισε να περνά στο πακέτο του κλειστού κώδικα τις νέες εκδόσεις βασικών εφαρμογών και λειτουργιών του Android, αφήνοντας στο AOSP (το ανοιχτού κώδικα, ελεύθερο περιεχόμενο δηλαδή) τις παλιές, ανενημέρωτες και ξεπερασμένες εκδοχές τους. Η λειτουργία αναζήτησης, η κάμερα, ακόμα και η αναπαραγωγή μουσικής, το πληκτρολόγιο και η γκαλερί εικόνων, αποτελούν πλέον τμήματα του κλειστού κώδικα της Google.

Όποιος αποφασίσει ότι αντί για τις τελευταίες εκδόσεις και τις ανανεώσεις τους θα βασιστεί στις ελεύθερες AOSP εκδοχές τους, είναι σαν να μεταφέρεται ξαφνικά μια πενταετία μέσες-άκρες πίσω –ή εν πάση περιπτώσει, στην εποχή που η Google ανανέωσε για τελευταία φορά την AOSP έκδοση ενός app. Είναι, φανταστείτε, σαν να προτιμά το Notepad από την τελευταία έκδοση του Microsoft Word με όλα τα patches, τα add-ons και τα updates.

Με την άδεια της Google

Το Android, που λέτε, μπορεί να είναι ανοιχτού κώδικα, όμως στην ουσία, ο χαρακτηρισμός αυτός αφορά το AOSP κομμάτι του. Όλες οι “σέξι” εφαρμογές, αυτές που όλοι θέλουν στη συσκευή τους (Play Store, Google Maps, YouTube, Gmail, Hangouts κλπ) βρίσκονται στο άλλο, το κλειστό.

Για να πάρει ένας κατασκευαστής την άδεια να χρησιμοποιήσει τις εφαρμογές αυτές στη συσκευή του, θα πρέπει να αποτελεί μέλος της Open Handset Alliance (OHA), των εταιρειών που συνεργάζονται για την ανάπτυξη του Android. Για την ένταξή του στο κλειστό αυτό κλαμπ, υπάρχει μεταξύ άλλων μία προϋπόθεση: να μην ασχοληθεί με συσκευές μη εγκεκριμένες από τη Google. Εξ άλλου στη σελίδα της OHA το λέει καθαρά: “All members of the Alliance have committed to making the initial version of the platform a commercial success”, με την αρχική έκδοση για την οποία μιλάει, να είναι η έκδοση της Google!

Με άλλα λόγια, όποιος κατασκευαστής θέλει τα apps της Google (και σημειώστε εδώ ότι αυτά έρχονται αναγκαστικά ως πακέτο και όχι μεμονωμένα) αποδέχεται ότι οι συσκευές στις οποίες θα δουλέψει θα έχουν την έγκριση της Google. Η μόνη εταιρεία που είχε τη δυνατότητα μέχρι στιγμής να απαρνηθεί τη Google, ήταν η Amazon με τα Kindle, όμως ακόμα κι αυτή αντιμετώπισε άλλες δυσκολίες: ποιος κατασκευαστής θα δεχόταν να προχωρήσει στην παραγωγή των συσκευών της, όταν γνώριζε ότι με τον τρόπο αυτό θα “τα έσπαγε” με τη Google; Η εταιρεία του Jeff Bezos βρήκε τελικά την άκρη της με την Quanta Computer, όμως σκεφτείτε πόσο πιο απλά –και οικονομικά- θα ήταν τα πράγματα για ‘κείνη αν έδινε π.χ. την παραγωγή της στη Foxconn.

Κάτι αντίστοιχο είχε κάνει παλιότερα και η Acer, όταν το 2012 αποφάσισε να λανσάρει το smartphone της A800 με το λογισμικό Aliyun της Alibaba στην Κίνα. Η Google τη διέταξε με συνοπτικές διαδικασίες να σταματήσει να δουλεύει το πρότζεκτ, σε διαφορετική περίπτωση θα σταματούσε να έχει πρόσβαση στα apps της. Μαντέψτε τι έγινε: η κυκλοφορία του A800 ακυρώθηκε με συνοπτικές διαδικασίες λόγω “εσωτερικών προβλημάτων”…

Τι εναλλακτικές υπάρχουν;

Οι κατασκευαστές βέβαια, έχουν την ευχέρεια εφ’ όσον το επιθυμούν, να αναπτύξουν τις δικές τους, εναλλακτικές εκδόσεις των εφαρμογών της Google. Πρόκειται για αυτό που αποκαλείται ως επί το πλείστον bloatware, apps δηλαδή που ελάχιστοι χρησιμοποιούν αλλά που έστω κι έτσι έχουν λόγο ύπαρξης. Φανταστείτε κατασκευαστές όπως η Samsung ή η Huawei να τα βροντήξουν (λέμε τώρα…) από την OHA μια ωραία πρωία. Θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν στους χρήστες τους τη δυνατότητα να ελέγξουν τα emails τους, να πλοηγηθούν στο διαδίκτυο και να προβάλλουν τις εικόνες τους –μεταξύ άλλων.

Η Google δεν έχει κανένα πρόβλημα με αυτό, γνωρίζοντας ότι είναι σχεδόν αδύνατον ένας κατασκευαστής να προτιμήσει την AOSP έκδοση του Android, αποκηρύσσοντας τις εφαρμογές της. Αφ’ ενός κάτι τέτοιο κοστίζει και μάλιστα πολύ, αφ’ ετέρου συνιστά ένα τεράστιο ρίσκο αφού χάνεται η συμβατότητα με τα περισσότερα third-party apps. Η Amazon, για παράδειγμα, όταν χρειάστηκε δεδομένα χαρτών, αναγκάστηκε να καταφύγει στη λύση της Nokia, πληρώνοντας αδρά. Αυτό που η Google έχει εντελώς δωρεάν και μάλιστα της φέρνει και έσοδα, άλλες εταιρείες είναι αναγκασμένες να το πληρώνουν για να το προσφέρουν στους χρήστες (τους).

Μιλώντας περί συμβατότητας, τα API της Google στα οποία στηρίζονται οι developers φροντίζουν μεν να τους διευκολύνουν σημαντικά σε ό,τι αφορά το οικοσύστημα του Android, έχουν όμως και τον τρόπο να τους κάνουν τη ζωή πατίνι με κάθε μη εγκεκριμένη από τη Google συσκευή. Η συντριπτική πλειοψηφία μάλιστα των API (messaging, Maps, location, Play κ.α.) της Google είναι απολύτως συμβατή και με το iOS, οπότε ελάτε στη θέση του developer που έχει το προϊόν του έτοιμο με τη μικρότερη δυνατή προσπάθεια για ένα εξωφρενικό ποσοστό (μιλάμε για 90% και βάλε) συσκευών: υπάρχει περίπτωση να επενδύατε πόρους στη μεταφορά του app σας στις υπόλοιπες πλατφόρμες;

Τελειωμένη υπόθεση

Το Android πλέον είναι “αλυσοδεμένο” από τη Google. Η εταιρεία από το Palo Alto αποφασίζει ποιες συσκευές θα είναι “συμβατές” με αυτό και ποιες όχι, υποχρεώνοντας παράλληλα τον εκάστοτε κατασκευαστή να τις πλαισιώσει με τις δικές της εφαρμογές.

Αν κάποιος ήθελε να εναντιωθεί στη Google (σαν ανέκδοτο ακούγεται), θα έπρεπε στην ουσία να πάρει την AOSP εκδοχή του Android και να αναπτύξει τις δικές του εφαρμογές, κοντράροντας μία προς μία αυτές της Google. Ακόμα κι αν κατάφερνε να τις φτάσει στο ίδιο επίπεδο με τις σημερινές τους “κλειστές” εκδόσεις, θα έπρεπε να βρει τρόπο να πείσει developers να αναπτύξουν apps για τη δική του πλατφόρμα και επιπλέον, να προσφέρει κάτι τόσο καινοτόμο, ουσιώδες και ριζοσπαστικό ώστε να πείσει κατασκευαστές και καταναλωτές να προτιμήσουν τη δική του λύση. Α, και βέβαια να βρει το κεφάλαιο για να τα χρηματοδοτήσει όλα αυτά.

Μετά απ’ όλα αυτά λοιπόν, ας φρεσκάρουμε την ερώτηση του τίτλου: πόσο open source είναι στ’ αλήθεια το Android; 

Με πληροφορίες από τα: Ars Technica, Reuters, Bloomberg, Wikipedia.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο

[AtiX]

Ένα μεγάλο μπράβο για το άρθρο... επιτέλους να ξεστραβωθούμε και λίγο...

[firepc]

Λογισμικο και apps γραμμενα στο γονατο.

(Κατοχος android τηλεφωνου)

[mader]

αντε να βαλουν μυαλο ολοι αυτοι που "πίνουν νερο" στο ονομα της Google.

υπαρχουν πολλοι "κουτοι" στο κοσμο φιλε μου.... δυστυχώς.

 

εγω προσωπικά δεν χρησιμοποιώ τιποτα σε android, και αποφευγω οσο γίνεται την google.

[dchatz]

Δλδ lineage fork + opengapps δεν είναι δωρεάν; Ας βγάλει οποίος θέλει κινητό χωρίς λειτουργικό, δίνοντας τον κωδικα για ολους τους drivers και η κοινότητα θα κανει μια χαρά το θαύμα της χωρίς τη διαμεσολάβηση της google.

Και ναι είναι open source. Επειδή οι εφαρμογές της google δεν είναι, αυτό δεν καταργει το open source του kernel. Οι καταδίκες έγιναν λόγω εκβιαστικων πρακτικών της google στα στις μη open source εφαρμογές. Αναρωτιέμαι γιατί μασανε οι κινέζοι σε αυτό.

Επεξ/σία 30 Ιουλίου 2018 από dchatz

[Haldol]

Κάπου είχα διαβάσει παλιότερα ότι όταν παίρνεις κάτι δωρεάν, δεν είσαι ο πελάτης, είσαι το προϊόν.  

Κινδυνολογούσα εγώ 1-2 χρόνια πριν για το ότι υπάρχει ΜΙΑ και μοναδική πλατφόρμα για να στηριχτεί ένας κατασκευαστής, η οποία ελέγχεται από ΜΙΑ και μοναδική εταιρεία, πράγμα το οποίο δεν είναι καλό και στην ουσία  δεν υπάρχουν επιλογές, κι άκουγα απαντήσεις «μααα είναι open-source».

[Dinos_12345]

Το Android είναι ένα software stack το οποίο έχει βάση ένα Linux Kernel. Αυτό το πράγμα ΕΙΝΑΙ open source. Το τι κάνει η Google με το Android είναι άλλο πράγμα. Αν μια συσκευή μας την έδιναν με ανοιχτό bootloader και χωρίς Android, μπορούσαμε να πάρουμε το AOSP, να του αλλάξουμε πράγματα ώστε να τρέχει στην συσκευή και να το βάλουμε. Το άρθρο είναι παραπλανητικό

[adiasistoss]

Μόνο η huawei υπάρχει πιθανότητα να φτιάξει δικό της λογισμικό και φύγει απο το android....και πάλι δύσκολα...μόνο αν αναγκαστεί λόγω εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας στο μέλλον...μόνο έτσι.

Επεξ/σία 30 Ιουλίου 2018 από adiasistoss

[sgiak]

Σε κάθε περίπτωση η Google με το Android άνοιξε πόρτες που δύσκολα κλείνουν. Πριν το Android η χρήση open source λογισμικού ήταν αδιανόητη για τους περισσότερους. Όσοι δεν πλήρωναν έπαιρναν «σπασμένο» λογισμικό. Δεν ισχύει το ίδιο τώρα και -κατά τη γνώμη μου- ποτέ πια.

 

LineageOS
 

F-Droid

NO-GAPPS Alternatives

 

PS. Ο μόνος τρόπος για να αποκτήσεις smartphone που θα λειτουργεί αποκλειστικά με λογισμικό ανοικτού κώδικα είναι να πάρεις μια συσκευή Android. Βέβαια δεν αρκεί αυτό. Πρέπει να κάνεις κι άλλα.

Επεξ/σία 30 Ιουλίου 2018 από sgiak

[Επισκέπτης]

Υπάρχουν 2 κατηγορίες χρηστών. Η πρώτη ειναι η μέγαλη πλειοψηφία της αγοράς. Δεν την ενδιαφέρει αν ειναι open source. Την ενδιαφερει να εχει τις εφαρμογες της Google. Η δευτερη ειναι οι χρηστες που ασχολουνται και τα ήξεραν ηδη αυτα. Και οπως πολυ σωστά γράφει το αρθρο, αν καποιος προσφέρει στον κοσμο κατι καλυτερο ο κοσμος θα το παρει. Δεν ειμαστε με Google επειδη την αγαπάμε και βγαζουμε λεφτά. Είμαστε επειδη εχει τις καλύτερες υπηρεσίες στον κοσμο. Απλά πράγματα

[AtiX]

4 λεπτά πριν, Dinos_12345 είπε

Το Android είναι ένα software stack το οποίο έχει βάση ένα Linux Kernel. Αυτό το πράγμα ΕΙΝΑΙ open source. Το τι κάνει η Google με το Android είναι άλλο πράγμα. Αν μια συσκευή μας την έδιναν με ανοιχτό bootloader και χωρίς Android, μπορούσαμε να πάρουμε το AOSP, να του αλλάξουμε πράγματα ώστε να τρέχει στην συσκευή και να το βάλουμε. Το άρθρο είναι παραπλανητικό

Φιλε μου το android από μόνο του δεν λέει τίποτα... βάλε μια aosp έκδοση σε οποιοδήποτε κινητό και τροποποίησε το ώστε να τρέχει τέλεια... Μετά τι θα κάνεις??? πες μου μια δουλειά που θα μπορούσες να κάνεις με αυτό το smartphone... να πάρεις τηλέφωνο??? Να μπεις στο internet??? να πάρεις email??? να δεις βίντεο??? ολα αυτά θέλουν Google play...

Χωρίς εφαρμογές το android είναι σαν τα windows mobile... τίποτα!!!

[Retromaniac]

Μπράβο, πολύ καλό άρθρο!

Edit:

Ειναι απίστευτο αλλά διαβάζοντας τα σχόλια παρακάτω οι περισσότεροι νομίζουν ότι το όλο θέμα ειναι πως να αποφύγουμε την google.

Η ουσία του άρθρου ΔΕΝ είναι αν μπορεί να έχει android κάποιος χωρίς την google. ΑΛΛΑ το πώς η google κατορθώνει και κρατάει δέσμιους τους κατασκευαστές.

Αντί για αυτό οι περίσσοτεροι κατηγορούν τον αρθρογράφο ότι δεν είναι αντικειμενικός και δεν προτείνει λύσεις...

Ότι ναναι...

Επεξ/σία 31 Ιουλίου 2018 από Retromaniac

[anax111]

Εξαιρετικό άρθρο! Πολλές ευχαριστίες στον συγγραφέα Ocelot.

Νομίζω ότι και ο πλέον άσχετος έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται ότι ολόκληρο διαδίκτυο και όχι μόνο το Android κινδυνεύει να μετατραπεί σε μια δικτατορία της Google.

Ωστόσο ας μην ξεχνάμε ότι η Google δεν είναι φιλανθρωπικός οργανισμός αλλά κερδοσκοπική εταιρία και ο λόγος που πάει να γίνει μονοκρατορία στον χώρο είναι ότι προσέφερε τεράστιες υπηρεσίες στο κοινό εντελώς δωρεάν καλύτερα από τους ανταγωνιστές της. Φυσικά και θα κάνει ότι τι συμφέρει.

Το πρόβλημα για μένα δεν είναι η πολιτική της Google που λογικά κοιτάει το συμφέρον της. Το τεράστιο πρόβλημα για την Ευρώπη είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν νομοθετεί ουσιαστικά την προστασία των δεδομένων των πολιτών της. Τα πρόστιμα στην Google είναι στην ουσία ένα αλισβερίσι για την αποζημίωση των μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών για το γεγονός ότι επιτρέπουν στην Google να διαχειρίζεται τα δεδομένα των Ευρωπαίων πολιτών. Και ο νέος νόμος που επέβαλε για τα δεδομένα ελάχιστη σημασία έχει αφού τα δεδομένα της Ευρώπης αποθηκεύονται και αναλύονται στις ΗΠΑ και εκμεταλλεύονται από τις ΗΠΑ. Δεν είναι δυνατόν στην εποχή της πληροφορίας όπου μια απλή πληροφορία μπορεί να αποφέρει κέρδη δισεκατομμυρίων ή να καταστρέψει εν μιά νυκτί εταιρίες κολοσσούς να επιτρέπεται στις αμερικάνικες εταιρίες να διαχειρίζονται όλα τα δεδομένα της Ευρώπης. Σε μια κοινωνία της πληροφορίας όποιος ελέγχει την πληροφορία που παράγεις καθημερινά μπορεί να σε ελέγξει απόλυτα. Η Ρωσία και η Κίνα το αντιλήφθηκαν νωρίς και πήραν την κατάσταση στα χέρια τους. Δυστυχώς η Ε.Ε. αποδεικνύει για άλλη μια φορά με την ατολμία της να αντιμετωπίσει στην βάση του το πρόβλημα ότι δεν υπάρχει η πολιτική βούληση για μια πραγματικά ενωμένη Ευρώπη. Το βιώνουμε εξάλλου καθημερινά αυτό σε όλα τα επίπεδα και όχι μόνο σε αυτό της πληροφορίας. Όσα πρόστιμα και να επιβάλει στην Google η Ε.Ε. για μονοπώλια στο χώρο δεν θα έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα καθώς από τη στιγμή που η Google συνεχίζει να ελέγχει την πληροφορία των Ευρωπαίων πολιτών η Ε.Ε. αργά ή γρήγορα θα καταντήσει υποχείριό της, φανερά ή κεκαλυμμένα με ότι συνεπάγεται αυτό.

Με όλα όσα γράφω παραπάνω δεν σημαίνει ότι θα ήθελα να αποκλείσω την  Google από την Ευρώπη. Απλά θα πρέπει η πληροφορία των Ευρωπαίων πολιτών να αποθηκεύεται σε Servers στην Ε.Ε. και να θεσμοθετηθεί μια ανεξάρτητη ευρωπαϊκή αρχή η οποία θα ελέγχει και θα προστατεύει την πληροφορία που παράγουν οι Ευρωπαίοι πολίτες. 

[Arkin]

Το Android είναι όσο ανοιχτό θέλει ο καθένας μας. Μπορείς να επέμβεις στα πάντα στην κυριολεξία. Modarismeno YouTube κόψιμο τα πάντα μέσω permission manager και τέλος. Επίσης καθαρισμό στο Google activity κάθε βδομάδα να μην υπάρχει τίποτα στο log. 

Adaway η adguard και δεν πρόκειται να ξανά δείτε διαφημίσεις πουθενά. 

Το θέμα είναι ποιος τα κάνει αυτά πέρα από τους γνωστες. 

[AtiX]

16 λεπτά πριν, BorrowedTime είπε

Υπάρχουν 2 κατηγορίες χρηστών. Η πρώτη ειναι η μέγαλη πλειοψηφία της αγοράς. Δεν την ενδιαφέρει αν ειναι open source. Την ενδιαφερει να εχει τις εφαρμογες της Google. Η δευτερη ειναι οι χρηστες που ασχολουνται και τα ήξεραν ηδη αυτα. Και οπως πολυ σωστά γράφει το αρθρο, αν καποιος προσφέρει στον κοσμο κατι καλυτερο ο κοσμος θα το παρει. Δεν ειμαστε με Google επειδη την αγαπάμε και βγαζουμε λεφτά. Είμαστε επειδη εχει τις καλύτερες υπηρεσίες στον κοσμο. Απλά πράγματα

Τα ίδια λένε και στο άλλο "στρατόπεδο" και τους χαρακτηρίζουμε πρόβατα... απλά καλό είναι να γνωρίζουμε πότε, που και γιατί εγκλοβίζομαστε σε οποιοδήποτε κλουβί...