Παγκόσμια οικονομική κρίση και η πτώση της Γιουγκοσλαβίας

[Finn]

http://www.imdb.com/title/tt1789083/

 

Θα μου πείτε τι σχέση έχει το ένα με το άλλο.Πριν λίγο τέλειωσε η προβολή του ντοκυμαντέρ The weight of chains το οποίο επικεντρώνεται στη Γιουγκοσλαβία απο την αρχή της εώς και την ανεξαρτησία του Κοσόβου.Μιλάει για το πως κατάφερε η δύση να σπάσει τη χώρα σε τόσα κομμάτια και πως το χρέος της κάθε πρώην γιουγκοσλαβικής δημοκρατίας εκτινάχθηκε.

Μου έκανε εντύπωση ένα σημείο στο οποίο γίνεται αναφορά για τον τουρισμό της Κροατίας,πως τα 8δις που κερδίζει η Κροατία απ τον τουρισμό της πάνε σε ξένους και πως παίζουν και νησιά για πούλημα.Θυμίζει λίγο Ελλάδα η κατάσταση έτσι δεν είναι;

 

Δε ξέρω αν είναι θεωρίες συνωμοσίας ή αληθινά γεγονότα αλλά παρολαυτά πιστέυω ότι αξίζει μια ευκαιρία το φιλμ!

 

Υ.Γ Δε το βαλα στον κινηματογράφο γιατί δε θα θελα να σχολιάσουμε το φιλμ ως προς τη σκηνοθεσία του και τα λοιπά κινηματογραφικά του χαρακτηριστικά αλλά για το την κεντρική ιδέα.

[pournaras]

Βεβαια να εχουμε στην ακρη του μυαλου μας, οτι οταν λεμε Γιουγκοσλαβια, εννουμε μια ηδη ομοσπονδια απο αρκετες φυλες με μεγαλες διαφορες μεταξυ τους, και κυριοτερη τη θρησκεια.

[Finn]

Αν δεις το φιλμ θα καταλάβεις ότι οι διαφορές δεν είναι και τόσο μεγάλες.

[Snoob]

Δεν είναι και τόσο μεγάλες οι διαφορές μεταξύ Μουσουλμάνων και Καθολικών ή Ορθοδόξων; Οι θρησκείες αυτές ωθούν οπαδούς τους να αλληλοσκοτώνονται εδώ και πάνω από μία χιλιετία.

 

Η Γιουγκοσλαβία ήταν ένα κατασκεύασμα -εξέλιπε ο συνεκτικός παράγοντας (Τίτο) και όλα τα προβλήματα που σοβούσαν βγήκαν στην επιφάνεια. Ακόμη και πριν το θάνατο του Τίτο ξεσπούσαν ταραχές, μεταξύ των Αλβανών και των Σλάβων, των Μουσουλμάνων και των Σλάβων, άρα υπήρχε έντονο το εθνοτικό στοιχείο (και μόνο το ότι σε έναν πόλεμο οι δύο πλευρές ορίζονται με εθνικό προσδιορισμό και η τρίτη με θρησκευτικό κάτι θα έπρεπε να μας λέει).

 

Η χώρα άντεξε κουτσά-στραβά μια δεκαετία μετά τον Τίτο, και διαλύθηκε στα εξ ων συνετέθη, παίρνοντας μαζί της και δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους. Σίγουρα υπήρξαν άνθρωποι που βοήθησαν το γείτονά τους, άσχετα αν αυτοί ήταν Σέρβοι και οι γείτονες Κροάτες ή Μουσουλμάνοι. Και μεικτοί γάμοι υπήρχαν, και τα πάντα. Εξίσου σίγουρα υπήρξαν άνθρωποι που έσφαξαν το γείτονά τους, ακριβώς επειδή ήταν Σέρβος, Κροάτης ή Μουσουλμάνος.

 

Γενικά, η θέση του ντοκιμαντέρ (δηλαδή ότι κάποτε η Γιουγκοσλαβία ήταν "ειρηνική και ευημερούσα") είναι χονδροειδής προσέγγιση, που για να πει αυτό που θέλει, κρύβει κάτω από το χαλί εντάσεις, συγκρούσεις και μίση δεκαετιών -όσο για την "ευημερία" του υπαρκτού σοσιαλισμού...

 

Επίσης, η διόγκωση του χρέους έχει να κάνει με την κατάρρευση ενός καθεστώτος που κρατούσε τα μεγέθη της οικονομίας στη λογική του υπαρκτού σοσιαλισμού. Προφανώς μεγαλύτερες χώρες έχουν (θεωρητικά) μεγαλύτερα περιθώρια ελιγμών και άλλα μεγέθη για να σταθούν στη διεθνή σκηνή (τι "οικονομία" να έχει ένα προτεκτοράτο μερικών εκατοντάδων χιλιάδων όπως το Κόσοβο, που ήδη είναι διαιρεμένο) αλλά βρίσκω εξαιρετικά τραβηγμένη τη θεωρία που παρουσιάζεται στο φιλμ. Το ότι η οικονομική θέση χωρών που έζησαν πολυετείς πολέμους και είδαν υποδομές και ανθρώπους να χάνονται είναι χειρότερη από ό,τι πριν τον πόλεμο, δε νομίζω ότι αποκαλύπτει κάτι που δεν ξέραμε.

[Finn]

Δεν είναι και τόσο μεγάλες οι διαφορές μεταξύ Μουσουλμάνων και Καθολικών ή Ορθοδόξων; Οι θρησκείες αυτές ωθούν οπαδούς τους να αλληλοσκοτώνονται εδώ και πάνω από μία χιλιετία.

 

Η Γιουγκοσλαβία ήταν ένα κατασκεύασμα -εξέλιπε ο συνεκτικός παράγοντας (Τίτο) και όλα τα προβλήματα που σοβούσαν βγήκαν στην επιφάνεια. Ακόμη και πριν το θάνατο του Τίτο ξεσπούσαν ταραχές, μεταξύ των Αλβανών και των Σλάβων, των Μουσουλμάνων και των Σλάβων, άρα υπήρχε έντονο το εθνοτικό στοιχείο (και μόνο το ότι σε έναν πόλεμο οι δύο πλευρές ορίζονται με εθνικό προσδιορισμό και η τρίτη με θρησκευτικό κάτι θα έπρεπε να μας λέει).

 

Η χώρα άντεξε κουτσά-στραβά μια δεκαετία μετά τον Τίτο, και διαλύθηκε στα εξ ων συνετέθη, παίρνοντας μαζί της και δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους. Σίγουρα υπήρξαν άνθρωποι που βοήθησαν το γείτονά τους, άσχετα αν αυτοί ήταν Σέρβοι και οι γείτονες Κροάτες ή Μουσουλμάνοι. Και μεικτοί γάμοι υπήρχαν, και τα πάντα. Εξίσου σίγουρα υπήρξαν άνθρωποι που έσφαξαν το γείτονά τους, ακριβώς επειδή ήταν Σέρβος, Κροάτης ή Μουσουλμάνος.

 

Γενικά, η θέση του ντοκιμαντέρ (δηλαδή ότι κάποτε η Γιουγκοσλαβία ήταν "ειρηνική και ευημερούσα") είναι χονδροειδής προσέγγιση, που για να πει αυτό που θέλει, κρύβει κάτω από το χαλί εντάσεις, συγκρούσεις και μίση δεκαετιών -όσο για την "ευημερία" του υπαρκτού σοσιαλισμού...

 

Επίσης, η διόγκωση του χρέους έχει να κάνει με την κατάρρευση ενός καθεστώτος που κρατούσε τα μεγέθη της οικονομίας στη λογική του υπαρκτού σοσιαλισμού. Προφανώς μεγαλύτερες χώρες έχουν (θεωρητικά) μεγαλύτερα περιθώρια ελιγμών και άλλα μεγέθη για να σταθούν στη διεθνή σκηνή (τι "οικονομία" να έχει ένα προτεκτοράτο μερικών εκατοντάδων χιλιάδων όπως το Κόσοβο, που ήδη είναι διαιρεμένο) αλλά βρίσκω εξαιρετικά τραβηγμένη τη θεωρία που παρουσιάζεται στο φιλμ. Το ότι η οικονομική θέση χωρών που έζησαν πολυετείς πολέμους και είδαν υποδομές και ανθρώπους να χάνονται είναι χειρότερη από ό,τι πριν τον πόλεμο, δε νομίζω ότι αποκαλύπτει κάτι που δεν ξέραμε.

 

 

Θα μου επιτρέψεις να διαφωνίσω.

Οι όποιες κόντρες υπήρχαν μεταξύ των εθνότήτων ήταν αποτελέσμα οργανομένων πράξεων. "Ε ψιτ τι δουλειά έχετε εσείς οι ορθόδοξοι σέρβοι με τους καθολικούς κροάτες; Στα όπλα γρήγρορα".

 

Στο ντοκυμαντέρ αναφέρει πολύ αναλυτικά για πιο λόγο στα τέλη του 80 και μετά το θάνατο του Τίτο άρχισαν εμφανίστηκαν οι διάφορες εντάσεις μεταξύ των δημοκρατιών.Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Σλοβενίας.Δε μπήκε στην ΕΕ για να καλυτερέψουν τα πράγματα αλλά γιατί είχαν καλυτερέψει τα πράγματα.

 

Αν δε το είδες πάντως αφιέρωσε 2 ώρες και μετά μπορούμε να συζητήσουμε λίγο πιο εκτεταμένα!

[slipknot]

Τι να πω, είναι γνωστό το τι φανατισμό μπορούν να προκαλέσουν οι θρησκευτικές διαφορές, αλλά στο Σαράγιεβο ας πούμε πως συνυπήρχαν και συζούσαν όλοι τόσο καιρό; Κατά τη γνώμη μου, το πρώτο πράγμα που φταίει για ό,τι συνέβη στη Γιουγκοσλαβία είναι η τεράστια εθνικιστική προπαγάνδα, όπως εκφράστηκε από γνωστές φυσιογνωμίες της εποχής που εκμεταλλεύτηκαν καταστάσεις. Η θρησκεία ήταν απλά η γαρνιτούρα.

[Neurotic_Fest]

Το θέμα είναι αρκετά σύνθετο (πω! τι είπα τώρα!). Ότι η δύση υπέθαλπτε παρασκηνιακά την άνοδο των εθνοτικών εθνικισμών και είχε συμφέρον στην διάλυση της Γιουγκοσλαβίας είναι αλήθεια. Το ότι πολλοί Γιουγκοσλάβοι πολιτικοί και λοιποί παράγοντες ρίξαν τα χαρτιά τους και στήσαν τις καριέρες τους σε αυτές τις ιδεολογίες που ζητούσαν όλο και περισσότερη αυτονομία μέχρι και ανεξαρτητοποίηση (όπου και καταλήξανε) είναι επίσης γεγονός. Αλλά από την άλλη αυτές οι δύο συνιστώσες μικρή σημασία θα είχαν αν δεν υπήρχαν και τα απαραίτητα πατήματα. Επίσης δεν μου αρέσει καθόλου η άποψη, που επικρατεί μεταξύ άλλων και ανάμεσα σε κάποιες ομάδες μέσα στην πρώην Γιουγκοσλαβία, ότι οι απλοί άνθρωποι δεν "φταίνε" σε τίποτα και την ευθύνη την έχουν μόνο οι πολιτικοί που καθοδηγούσαν και πόλωναν τους λαούς.

 

Στην Γιουγκοσλαβία είχε αρχίσει όντως να διαμορφώνεται μια ενιαία εθνοτική ταυτότητα πέραν της δεδομένης Γιουγκοσλαβικης εθνικότητας/υπηκοότητας. Ήταν όμως αρκετά χαλαρή και όχι αποκλειστική, υπήρχαν δηλαδή άνθρωποι σε όλες τις ομόσπονδες δημοκρατίες που υιοθετούσαν και τον "τοπικό" αλλά και το Γιουγκοσλαβικό εθνοτικό αυτοπροσδιορισμό. Ένα αντίστοιχο παράδειγμα για να το κάνω πιο λιανό είναι οι Πόντιοι ή οι Αρβανίτες ας πούμε, αναγνωρίζουν εαυτούς ως εθνοτικά Έλληνες αλλά διατηρούν έστω το "εσωτερικό" τους εθνωνύμιο και σε κάποιο βαθμό την κουλτούρα που αυτό αντιπροσωπεύει. Η προφανής διαφορά βέβαια είναι ότι στις αντίστοιχες ομάδες των Ελλήνων αυτές οι ξεχωριστές ταυτότητες δεν έχουν κανένα πολιτικό βάρος και ότι η ελληνική ταυτότητα είναι ξεκάθαρα κυρίαρχη. Ο Πόντιος ή ο Αρβανίτης είναι πάνω απ'όλα Έλληνας, κάτι που δεν μπορούμε να το πούμε για τους Γιουγκοσλάβους, που άλλωστε αυτό το φαινόμενο δεν έφτασε να αφορά ποτέ την πλειοψηφία των κόσμου. Τώρα οι λόγοι που αυτό δεν συνέβει μπορούν να ειδωθούν από πολλές πλευρές.

 

Θα μπορούσαμε και απλά να πούμε ότι οι συνθήκες δεν δώσανε αρκετό χρόνο σε αυτήν την ταυτότητα για να γίνει αρκετά ισχυρή. Η Γιουγκοσλαβία επίσης ξεκίνησε περισσότερο ως πολιτική ένωση λαών με ένα κοινό πολιτισμικό υπόβαθρο και δεν είχε (ή και δεν ήθελε να χρησιμοποιήσει σε μεγάλο βαθμό ως ασύμβατα στην σοσιαλιστική ιδεολογία) τα εργαλεία των πρότερων εθνικισμών του 19ου αιώνα, με τους εθνικούς μύθους και τις ηρωϊκές/πολωτικές ιστορικές αφηγήσεις τους. Και σε κάθε περίπτωση αυτές οι ιδεολογίες προηγήθηκαν χρονικά και τα στίγματα τους ήταν ακόμη φρέσκα. Και είχαν βέβαια και ιστορικη βάση: θρησκεία, διαφορετικές πολιτισμικές επιρροές από τα κράτη που προϋπήρχαν στην περιοχή κτλ. Κάτι που μεγένθυνε αυτές τις εσωτερικές διαφοροποιήσεις ήταν και οι συνεχώς αυξανόμενες κοινωνικοοικονομικές διαφορές στον άξονα βορρά-νότου. Για να πάρουμε τα ακρότατα ως παράδειγμα, όταν ή κατάσταση στην Σλοβενία συγκρινόταν με την Ελλάδα, την ανατολική Γερμανία ή την Ουγγαρία ας πούμε, στο Κόσοβο* ή στα Σκόπια τα πράγματα παίζει να ήταν χειρότερα και από την Αλβανία ή την Βουλγαρία αντίστοιχα. Η κεντρική διαχείριση απέτυχε να κάνει μια αναδιανομή που θα εξισορροπούσε κάπως την κατάσταση, έτσι ο "βορράς" έβλεπε τον "νότο" σαν βαρίδιο και αντίστροφα οι "νότιοι" ένιωθαν αδικημένοι κατά κάποιον τρόπο. Βέβαια το γιατί απέτυχε είναι και αυτό μια συζήτηση από μόνη της, που μπορεί να επισημάνει την μία ή την άλλη από τις προαναφερθέντες συνιστώσες.

 

Τέλος κάτι που θεωρώ επίσης σημαντικό είναι η ισχυρή μιλιταριστική παράδοση που στήθηκε στην σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία, που κατέληξε να γυρίσει και να την δαγκώσει στον κώλο, χέρι-χέρι με τους εθνικισμούς. Όπως και στις περισσότερες, αν όχι όλες, κομμουνιστικές χώρες, ο στρατός και οι στρατιωτικοί είχαν αυξημένο κύρος απέναντι στο κράτος αλλά και συνολικά στην κοινωνία. Ταυτόχρονα μέσα στις τάξεις του στρατού είναι κοινό φαινόμενο να αναπτύσονται και τα πλέον αντιδημοκρατικά και συντηρητικά στοιχεία. Έχουμε λοιπόν έναν ισχυρό και καλά οργανωμένο στρατό σε μία χώρα που όσο και αν πρέσβευε έναν πιο φιλελεύθερο σοσιαλισμό ακόμη βασιζόταν στον συγκεντρωτισμό, τα μιλιταριστικά/φασιστοειδή στοιχεία μέσα στον στρατό αλλά και στην κοινωνία (ένεκα υποχρεωτικής θητείας κτλ) που θα αναδειχτούν σε φορείς υπερθνικιστικών θέσεων και την κορύφωση/ωρίμανση των προαναφερθέντων φαινομένων/προβλημάτων. Δεν ήταν δύσκολο λοπόν αυτά τα εθνικιστικά και μιλιταριστικά στοιχεία που αντιπροσώπευαν μειοψηφίες να δημιουργήσουν τετελεσμένα που θα πολλαπλασίαζαν την πόλωση και θα διεύρυναν την υποστήριξή στις ακραίες θέσεις τους.

 

 

 

 

 

 

 

*Η περίπτωση του Κοσόβου αν και δεν είναι κεντρική στο θέμα της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας, είναι το καλύτερο παράδειγμα της φτώχειας ως βασική αιτία αποσύνθεσης. Η ψωλιά που φάγαν οι Σέρβοι οφείλεται ακριβώς στην κοινωνική κατάσταση που επέτρεψαν να διαμορφωθεί/διατηρηθεί εκεί. Εξαθλίωση και συντηρητική μουσουλμανική παράδοση συνδυάστηκαν για να υπάρχει μια δημογραφική έκρηξη των Αλβανών που σε αντίθεση με τους Σέρβους δεν είχαν την ίδια ευχέρεια να αναζητήσουν καλύτερη μοίρα στον βορρά, συντηρώντας τον φαύλο κύκλο. Ε, ο Αλβανικός αλυτρωτισμός έρχεται σαν τσόντα σκέπη μετά, τίποτε άλλο.

[Finn]

Σκοπεύει κανείς να δει το ντοκυμαντέρ;

Θα λυθούν πολλές απορίες πιστεύω!