Η σχέση Βυζαντίου και Ελλάδας

[paredwse]

Δεν είναι καθόλου δύσκολο να βρούμε άπειρα κοινά σημεία (και διαφορές) μεταξύ του βυζαντίου και ελληνιστικών χρόνων...

 

Κοινά σημεία υπήρχαν αλλά όχι και άπειρα, ας μην είμαστε υπερβολικοί. Παρεμπιπτόντως, υποθέτω ότι αντιλαμβάνεσαι τη διαφορά μεταξύ ελληνικού και ελληνιστικού πολιτισμού.

 

Σε κάθε περίπτωση, αυτό δεν συνιστά επιχείρημα για την ελληνικότητα της Κωνσταντινούπολης. Κι εσύ έχεις κοινά σημεία με τους κολλητούς σου φίλους - αυτό δεν σημαίνει ότι έχετε τον ίδιο πατέρα.

[jimarass]

Κοινά σημεία υπήρχαν αλλά όχι και άπειρα, ας μην είμαστε υπερβολικοί. Παρεμπιπτόντως, υποθέτω ότι αντιλαμβάνεσαι τη διαφορά μεταξύ ελληνικού και ελληνιστικού πολιτισμού.

 

Σε κάθε περίπτωση, αυτό δεν συνιστά επιχείρημα για την ελληνικότητα της Κωνσταντινούπολης. Κι εσύ έχεις κοινά σημεία με τους κολλητούς σου φίλους - αυτό δεν σημαίνει ότι έχετε τον ίδιο πατέρα.

Δε διαφωνούμε,αλλά ο ελληνιστικός πολιτισμός είναι συνέχεια του ελληνικού, όπως και ο βυζαντινός είναι συνέχεια του ελληνιστικού. Και εμείς σήμερα είμαστε συνέχεια του βυζαντινού. Αυτό τουλάχιστον λέει η ιστορία που έμαθα στο σχολείο. Τώρα το αν κάποια γεγονότα έγιναν όταν οι άλλοι λαοί ήταν βάρβαροι, δε σημαίνει ότι εκείνες τις χρονικές στιγμές εμείς δεν είχαμε ιστορική καταγραφή ώριμου πολιτισμού. Πιστεύεις ότι στην Αμερική θα ξεχάσουν ποτέ την επίθεση της Αγγλίας? Θα ξεχάσουν τους δίδυμους πύργους? Ακόμα και μετά από 10.000 χρόνια θα το θυμούνται. Φαντάσου τώρα όταν έγινε η επίθεση στους δίδυμους πύργους, η Αμερική να ήταν σχεδόν ο μόνος μη-βάρβαρος πολιτισμός στον πλανήτη, ποιος δε θα τους κορόιδευε αν θυμόντουσαν τους δίδυμους πύργους μετά από 10.000 χρόνια????

 

Υπάρχει πχ Έλληνας που να αρνείται την στενή σχέση του με τη Μικρά Ασία? Άπλά ένας πολιτισμός ο οποίος είναι δεμένος με τα ήθη και τα έθιμα, όπως οι έλληνες, δέσιμο που έχει ποτιστεί από το αίμα ηρώων και χιλιάδων αμάχων, βρίσκει δυσκολία να προσαρμοστεί στη σημερινή πραγματικότητα της παγκοσμιοποίησης, όπου ο άνθρωπος είναι μέλος της Γης και όχι ενός κράτους. Δεν λέω ότι δεν είναι σωστό. Αυτό άλλωστε μάλλον σκότωσε το Μέγα Αλέξανδρο....

 

Μη φοβάσαι πάντος, ο ελληνικός πολιτισμός έχει ελευθερωθεί προ πολού από τα ελληνικά πολιτισμικά δεσμά....

[Lucifer]

Αυτό τουλάχιστον λέει η ιστορία που έμαθα στο σχολείο.

 

Η ιστορία που έμαθε ο Τούρκος στο σχολείο του λέει άλλα.

Καθώς και η ιστορία του Ιταλού.

Και του Κινέζου.

Και του Ρώσου.

[jimarass]

Η ιστορία που έμαθε ο Τούρκος στο σχολείο του λέει άλλα.

Καθώς και η ιστορία του Ιταλού.

Και του Κινέζου.

Και του Ρώσου.

Μόνο μη ξεχνάς ποιος όρισε την επιστήμη της ιστορίας και ποιος έζησε πιο πολύ από όλους. Δεν μπορείό Ρώσος να μου πει τι έγινε πριν 3000 χρόνια!! Απλά δεν υπήρχε εκεί....Να σκάψει για δεινόσαυρους μπορεί!!!

[paredwse]

Δε διαφωνούμε,αλλά ο ελληνιστικός πολιτισμός είναι συνέχεια του ελληνικού, όπως και ο βυζαντινός είναι συνέχεια του ελληνιστικού. Και εμείς σήμερα είμαστε συνέχεια του βυζαντινού.

Κάνεις δύο άλματα τα οποία δεν "στέκουν" ιστορικά:

Το άλμα από τα ελληνιστικά χρόνια στο Βυζάντιο και το άλμα από το Βυζάντιο στους σημερινούς κατοίκους της Ελλάδας.

Κανένα από τα δύο δεν είναι τόσο απλό όσο το παρουσιάζεις...

Αυτό τουλάχιστον λέει η ιστορία που έμαθα στο σχολείο.

Αν αυτή είναι η πηγή των επιχειρημάτων σου, τότε αντιλαμβάνομαι γιατί κάνεις τέτοιες υπεραπλουστεύσεις.

 

Τώρα το αν κάποια γεγονότα έγιναν όταν οι άλλοι λαοί ήταν βάρβαροι, δε σημαίνει ότι εκείνες τις χρονικές στιγμές εμείς δεν είχαμε ιστορική καταγραφή ώριμου πολιτισμού. Πιστεύεις ότι στην Αμερική θα ξεχάσουν ποτέ την επίθεση της Αγγλίας? Θα ξεχάσουν τους δίδυμους πύργους? Ακόμα και μετά από 10.000 χρόνια θα το θυμούνται. Φαντάσου τώρα όταν έγινε η επίθεση στους δίδυμους πύργους, η Αμερική να ήταν σχεδόν ο μόνος μη-βάρβαρος πολιτισμός στον πλανήτη, ποιος δε θα τους κορόιδευε αν θυμόντουσαν τους δίδυμους πύργους μετά από 10.000 χρόνια????

Δεν καταλαβαίνω πώς από το Βυζάντιο και τα ελληνιστικά χρόνια πήγες στους δίδυμους πύργους...

 

Υπάρχει πχ Έλληνας που να αρνείται την στενή σχέση του με τη Μικρά Ασία? [...]

Να σε διευκολύνω: τόσο εγώ όσο και η οικογένειά μου δεν έχουμε καμία σχέση (στενή ή άλλη) με τη Μικρά Ασία.

Γιατί θα έπρεπε να είχαμε; Είναι στοιχείο της ελληνικότητας κι αυτό;

[jimarass]

1)Κάνεις δύο άλματα τα οποία δεν "στέκουν" ιστορικά:

Το άλμα από τα ελληνιστικά χρόνια στο Βυζάντιο και το άλμα από το Βυζάντιο στους σημερινούς κατοίκους της Ελλάδας.

Κανένα από τα δύο δεν είναι τόσο απλό όσο το παρουσιάζεις...

 

2)Αν αυτή είναι η πηγή των επιχειρημάτων σου, τότε αντιλαμβάνομαι γιατί κάνεις τέτοιες υπεραπλουστεύσεις.

 

 

3)Δεν καταλαβαίνω πώς από το Βυζάντιο και τα ελληνιστικά χρόνια πήγες στους δίδυμους πύργους...

 

 

4)Να σε διευκολύνω: τόσο εγώ όσο και η οικογένειά μου δεν έχουμε καμία σχέση (στενή ή άλλη) με τη Μικρά Ασία.

Γιατί θα έπρεπε να είχαμε; Είναι στοιχείο της ελληνικότητας κι αυτό;

 

1)Και που να δεις τα άλματα που έχουνε γίνει εδώ και 10.000 χρόνια ελληνικής ιστορίας....δεν τα χωράει ο νους!!

 

2)Καλά δε λέω ότι όλοι οι έλληνες συγγραφείς είναι αυθεντεία της ιστορίας. Αλλά όπως και να το κάνουμε, οι έλληνες θεωρούνται σοβαροί ιστορικοί.Το αρνείσαι αυτό?

 

3)Απλά εξηγώ γιατί κάποιος που θα βγει σήμερα στους δρόμους και απαιτήσει σεβασμό στο Λεωνίδα ή στο Μέγα Αλέξανδρο ή στο Περικλή, θα τον πάρουν με τις πέτρες. Διότι απλά ο μόνος σοβαρός πολιτισμός , ικανός να καταγράψει με τη μεγαλυτερη αντικειμενικότητα ιστορικά γεγονότα του 500 πχ ήταν οι έλληνες....Όταν είσαι μόνος τη στιγμή που συμβαίνει κάτι , οι μεταγενέστεροί σου δεν μπορούν να έχουν την παραμικρή ιδέα για το τι έχεις εσύ βιώσει!

 

4)Καμία, απλά ο μισός ελληνικός πολιτισμός εδραιώθηκε στη μικρά ασία με τις αποικίες όπως η Ιωνία. Άπειροι φιλόσοφοι και επιστήμονες, χιλιάδες χρόνια ιστορίας....Άμα είσαι τόσο εύκολος στη λήθη, πες μου που μένεις να έρθω να σε κλέψω/βιάσω , να σου πάρω και το σπίτι και δε βαριέσαι, σε 1 χρόνο δε θα έχεις ΟΝΤΩΣ καμία σχέση με το σπίτι σου!! (χεχε)

[paredwse]

1)Και που να δεις τα άλματα που έχουνε γίνει εδώ και 10.000 χρόνια ελληνικής ιστορίας....δεν τα χωράει ο νους!!

Για πες μου μερικά που δεν τα χωράει ο νους.

 

2)Καλά δε λέω ότι όλοι οι έλληνες συγγραφείς είναι αυθεντεία της ιστορίας. Αλλά όπως και να το κάνουμε, οι έλληνες θεωρούνται σοβαροί ιστορικοί.Το αρνείσαι αυτό?

Τι να αρνηθώ; Τις επιεικώς αφελείς ιστορικές απόψεις που διδάσκονται στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση; Γιατί, κακά τα ψέματα, ιστορία δεν διδάσκεται κανείς στο σχολείο.

 

3)Απλά εξηγώ γιατί κάποιος που θα βγει σήμερα στους δρόμους και απαιτήσει σεβασμό στο Λεωνίδα ή στο Μέγα Αλέξανδρο ή στο Περικλή, θα τον πάρουν με τις πέτρες. Διότι απλά ο μόνος σοβαρός πολιτισμός , ικανός να καταγράψει με τη μεγαλυτερη αντικειμενικότητα ιστορικά γεγονότα του 500 πχ ήταν οι έλληνες....Όταν είσαι μόνος τη στιγμή που συμβαίνει κάτι , οι μεταγενέστεροί σου δεν μπορούν να έχουν την παραμικρή ιδέα για το τι έχεις εσύ βιώσει!

Πάλι δεν αντιλαμβάνομαι τι θες να πεις. Ότι εμείς είχαμε πολιτισμό κι οι άλλοι είναι πολύ "μικροί" μπροστά μας; Πάλι παρελθοντολογία και προγονολατρεία;

Εντάξει, είναι δεδομένο και γενικώς αναγνωρισμένο ότι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν αναπτύξει σοβαρό και μεγάλο πολιτισμό.

Ποιά η σχέση μας με αυτούς; Εκτός αν είσαι οπαδός της "καθαρότητας της φυλής" - εκτός από αντεπιστημονικό είναι και ανιστόρητο επιχείρημα.

 

4)Καμία, απλά ο μισός ελληνικός πολιτισμός εδραιώθηκε στη μικρά ασία με τις αποικίες όπως η Ιωνία. Άπειροι φιλόσοφοι και επιστήμονες, χιλιάδες χρόνια ιστορίας....

Πριν από δυόμιση χιλιάδες χρόνια, έτσι; Ελπίζω να μην διεκδικείς από τότε την δήθεν ελληνικότητα των εδαφών αυτών. Ελπίζω να καταλαβαίνεις πόσες φυλές πέρασαν από εκεί στα 2.500 χρόνια: Ων ουκ έστι αριθμός...

[konnak]

Χαρά στο κουράγιο σου.

[Apoll]

Θα συμφωνήσω απόλυτα με τον paredwse. Δείχνει άτομο το οποίο έχει ξεφύγει από την Ιστορία του Παπαρηγόπουλου που διδάσκουν στα σχολεία.

 

Σχετικά με το θέμα είναι αργά και θα μείνω σε μερικά σημεία

 

α) Το Βυζάντιο δεν είναι συνεχιστής της Ελληνιστικής εποχής, αλλά της Ρωμαϊκής. Επίσης γλώσσα της χώρας ήταν τα Λατινικά μέχρι τον 13ο αιώνα. Όλοι οι Αυτοκράτορες ονομάζονταν Ρωμαίοι Αυτοκράτορες. Και οι σύγχρονοι ιστορικοί ονομάζουν την αυτοκρατορία Βυζαντινή, με σκοπό το διαχωρισμό τον περιόδων. Ρωμαϊκή αυτοκρατορία αυτοονομάζονταν μέχρι τον 13ο αιώνα. Από εκεί και μετά το χάος. Ονομάστηκε με διαφορετικά ονόματα ανάλογα με τον Αυτοκράτορα και την περιοχή που προερχόταν.

Και μην ξεχνάτε τα ψηλά γράμματα. Βυζαντινή Ιστορία είναι η ιστορία της Κωνσταντινούπολης και των περιοχών που έλεγχε. Και οι πομπόδεις χάρτες στα βιβλία που καλύπτουν από Ισπανία μέχρι Ιραν ήταν μόνο τους πρώτους 2 αιώνες. Ούτε την Ελλάδα δεν έλεγχαν τον περισσότερο καιρό.

 

β) Ο Ελληνικός πολιτισμός, φιλοσοφία, επιστήμες, διεσώθηκαν από τους Πέρσες του Χορσροη, και μετέπειτα από τους κατακτητές της Περσία. Τους Άραβες. Στον Ελλαδικό χώρο (δη Βυζαντινή Αυτοκρατορία) διώχτηκαν και καταστράφηκαν τα πάντα. Όσοι επέζησαν πήγαν στην Περσία.

 

γ) Σχετικά με τον σεβασμό στους Αρχαίους. Εξαιρούμενου του Λεωνίδα οι άλλοι τι αξίζουν; Τον κόσμο που σφάξανε; Τον εμφίλιο; Γιατί μην ξεχνάτε οι νικητές γράφουν την Ιστορία....

 

Αλλά τι περιμένει κανείς με την Ιστορία που διδάσκεται ο κόσμος στα σχολεία; Όταν γίνονται πολιτικά φερέφωνα και διαστρευλώνουν την Ιστορία που οι πρωταγωνιστές ζουν ακόμα και σήμερα και αντιπροσωπεύουν το μισό πλυθισμό.

[Lucifer]

β) Ο Ελληνικός πολιτισμός, φιλοσοφία, επιστήμες, διεσώθηκαν από τους Πέρσες του Χορσροη, και μετέπειτα από τους κατακτητές της Περσία. Τους Άραβες. Στον Ελλαδικό χώρο (δη Βυζαντινή Αυτοκρατορία) διώχτηκαν και καταστράφηκαν τα πάντα. Όσοι επέζησαν πήγαν στην Περσία.

 

γ) Σχετικά με τον σεβασμό στους Αρχαίους. Εξαιρούμενου του Λεωνίδα οι άλλοι τι αξίζουν; Τον κόσμο που σφάξανε; Τον εμφίλιο; Γιατί μην ξεχνάτε οι νικητές γράφουν την Ιστορία....

 

Ξανασκέψου τα μπολντ.

Και ποιον εμφύλιο, είχε ποτέ εμφύλιο κάποια πόλις-κράτος;

Επίσης ο Ηρόδοτος, ο Όμηρος, ο Αρίσταρχος, ο Ησίοδος, ο Αριστοτέλης, ο Πλάτωνας, ο Σωκράτης, ο Περικλής και οι λοιποί...μπερχ.

 

Βαρέθηκα ήδη.

[SPARTAN-480-SS]

παιδιά από τα πιο ωραία post που έχω δει στο insomnia τον τελευταίο καιρό,bravo σας!θα ήθελα να μου πείτε κάποιο καλο βιβλίο έτσι ώστε να μπορέσω και εγώ να σχηματίσω γνώμη.

ως τώρα κατάλαβα από τα μηνύματα σας πως το βυζάντιο δεν ήταν ελληνικό αν και ελληνικό ξεκίνησε!αν ήταν όντως ρωμαϊκό πείτε μου πως έγινε και υπήρχαν2 εκκλησιες η μια καθολική και η άλλη ορθόδοξη?

αν μπορείτε συστήστε κάποιο βιβλίο

 

το βιβλιο Η ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ του KARLHEINZ DESCHNER

ηταν θεολογος και διαβαζε αρχαια κειμενα στο βατικανο εκει βρηκε ολη την ιστορια για το τι εγινε στον αρχαιο ελληνικο πολιτισμο και τις χριστιανικες εκκλισιες

[Apoll]

Ξανασκέψου τα μπολντ.

Και ποιον εμφύλιο, είχε ποτέ εμφύλιο κάποια πόλις-κράτος;

Επίσης ο Ηρόδοτος, ο Όμηρος, ο Αρίσταρχος, ο Ησίοδος, ο Αριστοτέλης, ο Πλάτωνας, ο Σωκράτης, ο Περικλής και οι λοιποί...μπερχ.

 

Βαρέθηκα ήδη.

 

Γιατί να ξανασκεφτώ τα έντονα; Οι διωγμοί κάθε τί ελληνικου ήταν μια από τις χειρότερες εθνοκαθάρξεις της Ιστορίας. Αλλά ξέχασα. Ούτε "Χριστιανικά" βιβλία διαβάζουμε. Για άνοιξε μερικά. Του Χρυσόστομου, Μ Αθανασίου να δεις τι σημαίνει γι αυτούς Ελλην. Θα τα βρεις σε Εκκλησίες και Πνευματικά Κέντρα.

Από την Ιστορία του Προκοπίου έχουμε πάρει τα 2 βιβλία και τα έχουμε κάνει ιστορικές βίβλους. Αντίθετα το τρίτο του βιβλίο "Απόκρυφη Ιστορια" το έχει φάει το σκοτάδι της αμάθειας. Γιατί άραγε;

 

Αν ο Πελλοπονησιακός Πόλεμος δεν ήταν εμφύλια διαμάχη, αλλά πόλεμος μεταξύ ξένων τί συζητάμε για Ελληνισμό; Και τί σχέση έχουν οι ποιητές και φιλόσοφοι και τους αναφέρεις μαζί με τον Περικλή;

[Lucifer]

Η αλήθεια είναι πως πολύ πρόσφατα ετοίμαζα σκονάκια για μια κοπελιά που έδινε βυζαντινή ιστορία (2 νομίζω). Και επειδή γενικά για να μάθω κάτι, πρέπει να το αντιγράψω -το έμαθα.

 

Και δε θυμάμαι ακριβώς τους διαχωρισμούς των μορφών καταγραφής ιστορίας ανά αξίωμα και κοινωνική τάξη, κλήρου κτλ (μπορεί να μας βοηθήσει η γκαρνέλ αν δεν βαριέται να ξαναχαραμίσει τις πηγές της) αλλά αυτό που θυμάμαι χαρακτηριστικά είναι πως όχι μόνο η αρχαία ελληνική ιστορία αντιγράφηκε από τους βυζαντινούς ιστορικούς (αλλιώς θα είχαμε τα μισά αρχαία έργα, χάρη σε αυτούς σώθηκαν τόσα πολλά) αλλά μιμούνταν ακόμα και το στυλ των αρχαίων. Υποθέτω λόγω του μίσους τους προς αυτούς. Και το ότι ακόμα και η νομοθέτηση γινόταν στα ελληνικά από ένα σημείο και ύστερα, σίγουρα προδίδει τη βαθειά αντιπάθειά τους προς τον ελληνισμό.

[Garnele]

επιβεβαιώνοντας τα όσα λέει ο προλαλήσας, θα προσθέσω απλά ότι οι βυζαντινοί ιστοριογράφοι ήταν σχεδόν απόλυτα επηρεασμένοι από τους αρχαίους, με την προσθήκη φυσικά της θρησκείας τους.

μάλιστα πολλοί από τους πρώτους αντέγραψαν έργα αρχαίων τα οποία όντως αργότερα καταστράφηκαν, όχι όμως από τη μάζα των βυζαντινών, αλλά από τους φανατισμένους χριστιανούς.

επίσης, ενθουσιασμό έδειξε και ΜΩΑΜΕΘ ο πορθητής για την αρχαιοελληνική παράδοση, συνεπώς καλό θα ήταν να μην πεταχτεί κανένας με μαργαριτάρια για τους προπροπροπαππουδες του.

 

το βιβλίο που αναφέρει παραπάνω ο λουσιφερ ονομάζεται "ΠΗΓΑΙ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ" και είναι του Καραγιαννόπουλου.

εγώ δεν πρόκειται να μπω σε λεπτομέρειες, άλλωστε κάθε φορά που το κάνω σκάνε αρνητικές διότι χαλάω την πιάτσα των προγονόπληκτων.

καλή ανάγνωση.

[Γηρυόνης]

αλλά αυτό που θυμάμαι χαρακτηριστικά είναι πως όχι μόνο η αρχαία ελληνική ιστορία αντιγράφηκε από τους βυζαντινούς ιστορικούς (αλλιώς θα είχαμε τα μισά αρχαία έργα, χάρη σε αυτούς σώθηκαν τόσα πολλά) αλλά μιμούνταν ακόμα και το στυλ των αρχαίων. Υποθέτω λόγω του μίσους τους προς αυτούς. Και το ότι ακόμα και η νομοθέτηση γινόταν στα ελληνικά από ένα σημείο και ύστερα, σίγουρα προδίδει τη βαθειά αντιπάθειά τους προς τον ελληνισμό.

 

Λες δηλαδή ότι έχουνε σωθεί πολλά; Αν όντως αντιγράφηκε, τότε ήτανε πολύ κακοί αντιγραφείς. Για να δούμε μερικά γεγονότα

 

Από τα 70[1] ή 90[2] εργα του Αισχύλου (κάπου γύρω στα 70 νομίζω αναφέρονται και στους προλόγους των έργων του Αισχύλου από τις εκδόσεις Κάκτος) έχουνε σωθεί τα 7 ακέραια. Άρα έχουμε ένα 7,7-10%.

 

Από τα 123[3] έργα του Σοφοκλέους έχουνε σωθεί ακέραια τα 7, δηλαδή ένα 5,6%.

 

Από τους 60[4] λόγους (χωρίς τις τετραλογίες) που έγραψε ο ρήτορας Αντιφώντας σωθήκανε ακέραιοι μόνοι οι 3 (ω, τι έκπληξη), δηλαδή ένα 5%.

 

Και δε σου πιάνω καν αυτούς που μιλούσανε για την Ελληνική θεολογία, αλλά ανθρώπους που είχανε μεγαλύτερη εμβέλεια στο κοινό, όπως ρήτορες ή τραγωδούς.

 

Μου ακούγεται οξύμωρο να έχει σωθεί ένα πολύ μικρό ποσοστό των έργων της ελληνικής Γραμματεία, τη στιγμή μάλιστα που υποστηρίζεις ότι οι σκοταδιστές του Βυζαντίου εργάζονταν με ζήλο για τη διατήρηση της ελληνικής κληρονομιάς (τρομάρα τους) και διασώσανε τα περισσότερα( :lol:) έργα. Αν όντως διασώζανε τον ελληνικό πλούτο τώρα θα έπρεπε να έχουμε την πλειοψηφία των έργων στα χέρια μας, όχι τη μειοψηφία.

 

Μπάζει λοιπόν το "επιχείρημά" σου αγαπητέ, μπάζει αν κάποιος κάνει ένα πολύ απλό πράγμα·να σκεφτεί. Κάτι το οποίο το 99% των νεοελλήνων έχει ξεχάσει να κάνει... Αλλά αυτό συμφέρει την Εκκλησία, έτσι δεν είναι;

 

[1] Charles Freeman. The Greek Achievement: The Foundation of the Western World, New York: Viking Press - 1999, σελ. 243

[2] Sarah B. Pomeroy et al. Ancient Greece: A Political, Social, and Cultural History, New York: Oxford University Press - 1999, σελ. 222

[3] Λεξικό Σούδα, λήμμα Σοφοκλής

[4] Ψευδο-Πλούταρχος, Περί των δέκα ρητόρων, Αντιφών