Εμβόλιο κατά του καρκίνου αναπρογραμματίζει το ανοσοποιητικό ώστε να καταπολεμά το γλοιοβλάστωμα

Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα ανακοίνωσαν την ανάπτυξη αντικαρκινικού εμβολίου mRNA το οποίο επιτυγχάνει γρήγορα τον αναπρογραμματισμό του ανοσοποιητικού ούτως ώστε να επιτίθεται στο γλοιοβλάστωμα, μια εξόχως επιθετική μορφή καρκίνου του εγκεφάλου.

Τα αποτελέσματα σε τέσσερις ενήλικες ανθρώπους, όπως δημοσιεύτηκαν στο Cell, είναι ανάλογα εκείνων που καταγράφηκαν σε προκλινικές δοκιμές με ποντίκια, αλλά και μια πρόσφατα δημοσιευμένη έρευνα για την αποτελεσματικότητα του εμβολίου mRNA σε 10 κατοικίδιους σκύλους, οι οποίοι είχαν εμφανίσει όγκους στον εγκέφαλο. Οι ιδιοκτήτες των σκύλων ενέκριναν τη χορήγηση του νέου εμβολίου στα κατοικίδιά τους, καθώς δεν υπήρχαν εναλλακτικές θεραπευτικές επιλογές. Οι ερευνητές αναφέρουν πως στόχο έχουν να προχωρήσουν σε διευρυμένες κλινικές δοκιμές Πρώτου Σταδίου, με τη συμμετοχή ενηλίκων αλλά και παιδιών που έχουν εμφανίσει καρκίνο στον εγκέφαλο.

Η νέα στρατηγική χρησιμοποιεί καρκινικά κύτταρα του ίδιου του ασθενή ώστε να δημιουργηθεί εξατομικευμένο εμβόλιο, με τη συμμετοχή σύνθετων λιπιδίων, καθώς αυτά αποδεικνύεται ότι ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό πολύ ταχύτερα από ότι τα απλά λιπίδια. Τα αποτελέσματα της κλινικής έρευνας κατέδειξαν τον τρόπο που το εμβόλιο αναπρογραμμάτισε το μικροπεριβάλλον του όγκου, επιτρέποντας στα κύτταρα του ανοσοποιητικού να επιτεθούν στον όγκο.

Μεταξύ των πλέον εντυπωσιακών ευρημάτων της έρευνας συγκαταλέγεται η ταχύτητα με την οποία το νέο εμβόλιο, το οποίο χορηγείται ενδοφλέβια, ενεργοποίησε μια δυναμική αντίδραση του ανοσοποιητικού ώστε να απορρίψει τον όγκο. Η αντίδραση του ανοσοποιητικού καταγράφηκε μέσα σε 48 ώρες.

Το γλοιοβλάστωμα είναι η πλέον επιθετική και θανατηφόρα μορφή καρκίνου του εγκεφάλου, με το μέσο διάστημα επιβίωσης να κυμαίνεται τους 15 μήνες. Οι υφιστάμενες παρεμβάσεις περιλαμβάνουν χειρουργικές επεμβάσεις, ακτινοθεραπείες και κάποιας μορφής χημειοθεραπεία.

Η νέα δημοσίευση αποτελεί το αποκορύφωμα θετικών αποτελεσμάτων σε μια επταετή πορεία ερευνών, οι οποίες ξεκίνησαν από τις προκλινικές δοκιμές σε ποντίκια και προχώρησαν στους σκύλους. Οι σκύλοι αποτελούν ιδιαίτερα σημαντικά μοντέλα κακοηθών γλοιωμάτων, καθώς, πέραν των ανθρώπων, είναι το μόνο είδος που αναπτύσσει όγκους στον εγκέφαλο με σχετική συχνότητα. Μάλιστα, τα γλοιώματα στους σκύλους οδηγούν αναπόφευκτα στο θάνατο.

Το εμβόλιο προσαρμόστηκε στον κάθε ασθενή, με στόχο τη μεγιστοποίηση της αντίδρασης του ανοσοποιητικού. Προκειμένου να δημιουργηθεί το κάθε εμβόλιο, αρχικά αντλήθηκε RNA από τους όγκους που είχαν αφαιρεθεί χειρουργικά και στη συνέχεια το αγγελιοφόρο RNA ενισχύθηκε και ενσωματώθηκε σε βιοσυμβατά νανοσωματίδια λιπιδίων, έτσι ώστε τα καρκινικά κύτταρα να "μεταμφιεστούν" σε επικίνδυνο ιό, όταν θα επέστρεφαν ενδοφλεβίως στο αίμα, προκαλώντας την αντίδραση του ανοσοποιητικού.

Το ότι το αντικαρκινικό εμβόλιο mRNA προκαλεί παρόμοια και ισχυρή αντίδραση του ανοσοποιητικού σε ποντίκια, σκύλους και πλέον σε ανθρώπους είναι σημαντικό εύρημα, καθώς σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι βέβαιο ότι τα θετικά ευρήματα από προκλινικές δοκιμές σε ζώα θα έχουν εξίσου καλά αποτελέσματα στους ανθρώπους. Και παρότι τα εμβόλια και οι ευρύτερες θεραπείες mRNA ακούστηκαν πολύ και βοήθησαν σημαντικά στην αντιμετώπιση της πανδημίας του COVID, η μέθοδος που χρησιμοποίησαν εδώ οι ερευνητές είναι καινοτόμος και μοναδική, ώστε να μπορέσει το mRNA να προκαλέσει αυτή τη σημαντική όσο και ταχεία αντίδραση του ανοσοποιητικού που καταγράφηκε τόσο στα ζώα όσο και τους ανθρώπους.

Οι ερευνητές αναγνωρίζουν ότι είναι ακόμη πολύ νωρίς για την πλήρη αξιολόγηση των αποτελεσμάτων του εμβολίου, πάντως οι σκύλοι επιβίωσαν κατά μέσο όρο για 139 ημέρες, έναντι της μέσης επιβίωσης 30 έως 60 ημερών που καταγράφεται σε σκύλους που εμφανίσουν γλοιώματα. Ζήτημα παραμένει και η αβεβαιότητα σχετικά με το πώς να μεγιστοποιηθεί η αντίδραση του ανοσοποιητικού, ελαχιστοποιώντας παράλληλα πιθανές αρνητικές παρενέργειες. 

Σε κάθε περίπτωση, τα αποτελέσματα κρίνονται κατ' αρχάς ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά, καθώς το εμβόλιο επιτυγχάνει αναπρογραμματισμό του ανοσοποιητικού μέσα σε ελάχιστο χρόνο, βοηθώντας στην αντιμετώπιση των καρκινικών όγκων. Το επόμενο βήμα θα είναι η επέκταση των κλινικών δοκιμών Πρώτου Σταδίου σε 24 ενήλικες και παιδιατρικούς ασθενείς, ώστε να επιβεβαιωθούν τα αρχικά ευρήματα. Από τη στιγμή που θα προσδιοριστεί η βέλτιστη ασφαλής δόση, εκτιμάται ότι 25 παιδιά θα συμμετάσχουν στο Δεύτερο Στάδιο.

Οι ερευνητές ευελπιστούν ότι μέσα από τη διαδικασία αυτή θα προκύψει μια νέα προσέγγιση θεραπείας των ασθενών και μια νέα τεχνολογική πλατφόρμα για τη ρύθμιση του ανοσοποιητικού. Απώτερος στόχος είναι η αξιοποίηση ενός ευρύτερου φάσματος θεραπευτικών παρεμβάσεων με τη στοχευμένη ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος.

• mRNA
• Επιστήμη