Προσθήκη σχολίου (16 σχόλια)

Αυτές οι τεχνικές χειραγώγησης μπορούν να θέσουν σε σοβαρό κίνδυνο την ιδιωτικότητα των χρηστών και να τους ωθήσουν στην αγορά προϊόντων και υπηρεσιών που υπό άλλες συνθήκες δεν θα τις επέλεγαν.

H Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου (FTC) και δύο διεθνή δίκτυα προστασίας των καταναλωτών ανακοίνωσαν τα αποτελέσματα διεξοδικής έρευνας η οποία εστίασε στα λεγόμενα "σκοτεινά μοτίβα" που εφαρμόζονται από συνδρομητικές ιστοσελίδες και εφαρμογές.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, η οποία εξέτασε 642 συνδρομητικές πλατφόρμες, προκύπτει ότι η συντριπτική πλειοψηφία (76%) εφάρμοζε τουλάχιστον ένα σκοτεινό μοτίβο, ενώ σε ποσοστό σχεδόν 67% εφάρμοζαν πολλαπλές τέτοιες τεχνικές. Τα ποσοστά αυτά υπογραμμίζουν την ευρεία χρήση αυτών των ενδεχομένως προβληματικών πρακτικών σχεδόν στο σύνολο των συνδρομητικών υπηρεσιών.

Στα σκοτεινά μοτίβα περιλαμβάνεται μια σειρά σχεδιαστικών στρατηγικών που στόχο έχουν τη διακριτική εξώθηση των χρηστών προς συγκεκριμένες ενέργειες και γενικότερα στην εξασθένηση της προστασίας της ιδιωτικότητάς τους. Στη μελέτη εντοπίστηκαν διάφορες συνήθεις μέθοδοι, μεταξύ των οποίων η εμφάνιση εμποδίων, ο εξαναγκασμός σε ανάληψη κάποιας ενέργειας αλλά και η παρεμπόδιση μέσω του συστήματος διεπαφής. 

To λεγόμενο sneaking αποδείχτηκε ως η πλέον κυρίαρχη τεχνική, με το 81% των πλατφορμών που εξετάστηκαν να εφαρμόζουν αυτή την τακτική ώστε να διασφαλίσουν την αυτόματη ανανέωση των συνδρομών. Η τακτική αυτή σε πολλές περιπτώσεις εκδηλωνόταν ως απουσία σαφών επιλογών απενεργοποίησης της αυτόματης ανανέωσης στη διάρκεια της αρχικής εγγραφής. Εκτός αυτού, το 70% των υπηρεσιών δεν παρείχαν ρητές οδηγίες ακύρωσης της συνδρομής, ενώ το 67% παρέλειπε καίριες πληροφορίες σχετικά με την καταληκτική ημερομηνία ακύρωσης της συνδρομής ώστε να αποφευχθούν μελλοντικές χρεώσεις.

Οι τεχνικές παρεμπόδισης, που δημιουργούν αχρείαστα εμπόδια στους χρήστες που επιχειρούν να ακυρώσουν μια συνδρομή ή να παρακάμψουν τις προτάσεις για δωρεάν δοκιμές επίσης έκαναν συχνά την εμφάνισή τους. Αντίστοιχα, το λεγόμενο nagging, δηλαδή οι διαρκείς προτροπές ("μουρμούρα") προς τους χρήστες να προχωρήσουν στις επιθυμητές για τις πλατφόρμες ενέργειες ήταν μία ακόμη στρατηγική που εντοπίστηκε σε πολλές περιπτώσεις.

Οι εξαναγκαστικές ενέργειες, που απαιτούσαν την εισαγωγή στοιχείων χρέωσης προκειμένου να προχωρήσει η δωρεάν δοκιμή, εφαρμόζονταν από το 66,4% των υπηρεσιών που ελέγχθηκαν στο πλαίσιο της έρευνας. Η τακτική αυτή αυξάνει την πιθανότητα να υπάρξουν μελλοντικές χρεώσεις, μετά το πέρας της δωρεάν δοκιμαστικής περιόδου.

Η παρεμπόδιση μέσω του συστήματος διεπαφής, μια ευρεία κατηγορία τεχνικών χειραγώγησης, επίσης εντοπίστηκε σε πολλές περιπτώσεις. Σε αυτές περιλαμβάνονταν ιστοσελίδες που προεπέλεγαν μεγαλύτερης διάρκειας ή ακριβότερες συνδρομητικές επιλογές (22,5% των περιπτώσεων). Ορισμένες πλατφόρμες, μάλιστα, επιχειρούσαν να ωθήσουν τους χρήστες προς τις επιθυμητές για αυτές ενέργειες χρησιμοποιώντας διατυπώσεις που στόχο είχαν να τους κάνουν να ντραπούν αν επέλεγαν να μη συνεχίσουν τις συνδρομές.

Η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε στο διάστημα μεταξύ 29 Ιανουαρίου και 2 Φεβρουαρίου του 2024 εντασσόταν στο πλαίσιο της ετήσιας επιθεώρησης του Διεθνούς Δικτύου Προστασίας Καταναλωτών (ICPEN). Συμμετείχαν στελέχη 27 υπηρεσιών από 26 χώρες, αξιοποιώντας διαδικασίες εντοπισμού σκοτεινών πρακτικών, όπως αυτές περιγράφονται από τον ΟΟΣΑ. 

Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα στη συνεχιζόμενη προσπάθεια των αρχών να αντιμετωπίσουν τη χρήση των λεγόμενων σκοτεινών μοτίβων και να προστατέψουν τα συμφέροντα των καταναλωτών.

Η δημοσιοποίηση της έρευνας θα μπορούσε να ενισχύσει περαιτέρω τον έλεγχο που ασκείται σε αυτές τις τεχνικές χειραγώγησης. Χρονικά, συμπίπτει με την προσφυγή του αμερικανικού Υπουργείου Δικαιοσύνης στη δικαιοσύνη έναντι της Apple, την οποία εγκαλεί για μονοπωλιακές τακτικές στο App Store, γεγονός που καταδεικνύει το ευρύτερο πλαίσιο των προβληματισμών που εκφράζονται από τις διάφορες ρυθμιστικές αρχές ως προς τις ψηφιακές αγορές και τις οικονομίες που βασίζονται σε συνδρομητικά μοντέλα.

Καθώς το μοντέλο των συνδρομών εξακολουθεί να ενισχύεται, τα ευρήματα της έρευνας υπογραμμίζουν την ανάγκη για την ενίσχυση της εικόνας που έχουν οι καταναλωτές για τις πρακτικές αυτές, καθώς και ενδεχόμενες δράσεις εκ μέρους των ρυθμιστικών αρχών. Η ευρύτατη χρήση αυτών των πρακτικών στις συνδρομητικές υπηρεσίες εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την ηθική διάστασή τους, καθώς και την ανάγκη για εξεύρεση ισορροπίας μεταξύ των επιχειρηματικών συμφερόντων και της προστασίας των καταναλωτών.

 

 

  • Like 8
  • Thanks 1
  • Sad 1