Σε μείωση των ρύπων κατά 90% μέχρι το 2040 στοχεύει η Ευρωπαϊκή Ένωση

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκοπεύει να προτείνει τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από ορυκτά καύσιμα κατά 90% έως το 2040, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990.

Εκ πρώτης όψεως, πρόκειται για ένα φιλόδοξο στόχο που θα μεταμορφώσει το ενεργειακό σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως πάντα, όμως, οι δυσκολίες κρύβονται στις λεπτομέρειες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το προτεινόμενο σχέδιο συναντά ήδη ποικίλες όσο και έντονες αντιδράσεις.

Παρότι δεν έχει κατατεθεί ακόμη η επίσημη εισήγηση, καταγράφονται ήδη αντιδράσεις σχετικά με το βαθμό στον οποίο αυτές οι μειώσεις των ρύπων προκύπτουν από αμφίβολης αποτελεσματικότητας μεθόδους με στόχο τη συλλογή και όχι την αποτροπή της μόλυνσης. Περιβαλλοντικές ομάδες επικρίνουν επίσης μια χτυπητή παράλειψη από το προσχέδιο του κειμένου: παρότι μνημονεύεται ο σταδιακός τερματισμός της χρήσης άνθρακα, δεν υπάρχει καμία αντίστοιχη πρόβλεψη για το πετρέλαιο και τη βενζίνη.

Υπενθυμίζεται ότι η διεθνής κοινότητα έφτασε πάρα πολύ κοντά στο να συμφωνήσει τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, στο πλαίσιο διάσκεψης για το κλίμα υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών που πραγματοποιήθηκε στο Ντουμπάι τον περασμένο Δεκέμβριο. Παρότι δεκάδες χώρες πίεσαν προς αυτή την κατεύθυνση, το τελικό κείμενο κάνει λόγο για μια "σταδιακή απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα στα ενεργειακά συστήματα με δίκαιο, οργανωμένο και σωστό τρόπο". Παράλληλα, αφήνει περιθώρια για τη χρήση αμφιλεγόμενων τεχνολογιών για τον έλεγχο της μόλυνσης από το διοξείδιο του άνθρακα.

Διαβάζοντας προσεκτικότερα το νέο οδικό χάρτη της Ε.Ε. για το κλίμα, με ορίζοντα το 2040, παρατηρούμε πως περίπου 8% της συνολικής μείωσης κατά 90% θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσα από τεχνικές εγκλωβισμού και απομάκρυνσης του διοξειδίου του άνθρακα (κατεβάζοντας το στόχο από τον περιορισμό της κατανάλωσης στο 82%). Αυτό σημαίνει πως συνεκτιμάται η χρησιμότητα νέων τεχνολογιών που δεν έχουν δοκιμαστεί ακόμη σε μεγάλη κλίμακα, προκειμένου να απορροφούν το βασικό αέριο που ευθύνεται για την άνοδο των θερμοκρασιών.

Ο στόχος που θέτει το προσχέδιο που δόθηκε στη δημοσιότητα προβλέπει ότι έως το 2040 η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να είναι σε θέση να αποθηκεύει κάθε χρόνο 280 εκατομμύρια μετρικούς τόνους διοξειδίου του άνθρακα που θα απορροφάται από την ατμόσφαιρα. Εντωμεταξύ, έως το 2030 η Ε.Ε. εκτιμάται πως θα είναι σε θέση να αποθηκεύει ποσότητα ίση με τις ετήσιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα της Σουηδίας, δηλαδή περίπου 50 εκατομμύρια μετρικούς τόνους.

Για να σχηματίσει κανείς μια εικόνα του πού βρισκόμαστε τώρα, οι λίγες δεκάδες βιομηχανικές εγκαταστάσεις ανά τον κόσμο που είναι σχεδιασμένες να φιλτράρουν το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα κατόρθωσαν να αφαιρέσουν λιγότερο από 0,01 εκατομμύρια μετρικούς τόνους πέρυσι.  Το κόστος ανά μετρικό τόνο ανέρχεται στα 555 ευρώ περίπου, προκειμένου να απομακρυνθεί από την ατμόσφαιρα, καθιστώντας το εγχείρημα απαγορευτικά δαπανηρό επί τους παρόντος. 

Παρότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι απομάκρυνσης του διοξειδίου του άνθρακα που εκλύεται από τη χρήση ορυκτών καυσίμων, είναι επίσης ακριβοί. Όμως, το ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφασίζει να θέσει συγκεκριμένους στόχους χαρακτηρίζεται από παρατηρητές ως θετική εξέλιξη.

Εντωμεταξύ, δεν αποκλείεται το προτεινόμενο πλαίσιο να μεταβληθεί, μετά τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τον Ιούνιο. Δεν αποκλείεται μια νέα Κομισιόν να παρουσίαζε κάποια διαφοροποιημένη πρόταση, οπότε θα χρειαζόταν να λάβει την έγκριση τόσο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όσο και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 'Ηδη, οι προτάσεις που ανακοινώθηκαν είναι λιγότερο φιλόδοξες σε σχέση με το προσχέδιο που είχε διαρρεύσει, αντικατοπτρίζοντας τις κινητοποιήσεις των αγροτών ενάντια στα αυστηρότερα μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Ο στόχος για το 2040 συνιστά ενδιάμεσο βήμα, στον απόηχο της δέσμευσης της Ε.Ε. να περικόψει δραστικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 και να πετύχει μηδικό ισοζύγιο έως το 2050. Οι στόχοι αυτοί συνάδουν με το πλαίσιο που περιγράφηκε από τη Συμφωνία του Παρισιού, με στόχο την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής όσο η ανθρωπότητα εξακολουθεί να έχει σοβαρές πιθανότητες να μπορέσει να προσαρμοστεί στις προκλήσεις. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Κίνα, οι δύο χώρες που επιβαρύνουν περισσότερο σε επίπεδο εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, έχουν προχωρήσει σε ανάλογες δεσμεύσεις επίτευξης μηδενικού ισοζυγίου μέχρι τα μέσα του αιώνα περίπου, αν και ακόμη δεν έχουν προχωρήσει σε συγκεκριμένες νομοθετικές πρωτοβουλίες.

• Ευρωπαική Ένωση
• κλιματική αλλαγή