Τα τηλεκατευθυνόμενα πλοία του μέλλοντος ήδη "ανοίγουν πανιά"

Ο κόσμος των ωκεανοπόρων πλοίων βρίσκεται στα πρόθυρα μιας επαναστατικής αλλαγής, με την έλευση αυτόνομων πλοίων, τα οποία δεν χρειάζονται πλήρωμα. Εταιρείες όπως η Ocean Infinity και η Sea-Kit International βρίσκονται στην πρωτοπορία αυτού του μετασχηματισμού, αναπτύσσοντας και χρησιμοποιώντας πλοία ικανά να λειτουργούν, σε βάθος χρόνου, χωρίς την παρουσία ανθρώπων επάνω τους.

Στόχος της Ocean Infinity είναι να ναυπηγήσει ένα στόλο αποτελούμενο από 23 πλοία, σχεδιασμένα να ερευνούν το βυθό για λογαριασμό διαχειριστών υπεράκτιων αιολικών πάρκων και να επιθεωρούν υποθαλάσσιες υποδομές για τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου. Τα πρώτα τρία από αυτά τα πλοία είναι ήδη έτοιμα, εξοπλισμένα με προηγμένες τεχνολογίες, μεταξύ των οποίων κάμερες, μικρόφωνα, ραντάρ, GPS και συστήματα επικοινωνίας μέσω δορυφόρου.

Το εντυπωσιακό για ένα πλοίο αυτού του μεγέθους -78 μέτρων- είναι ότι έχει πλήρωμα μόλις 16 ατόμων. Ένα παραδοσιακά ναυπηγημένο πλοίο αυτής της κατηγορίας που θα εκτελούσε αντίστοιχο έργο θα απαιτούσε πλήρωμα μεταξύ 40 και 50 ατόμων. Η Ocean Infinity εκτιμά ότι μπορεί να μειώσει τον αριθμό των ανθρώπων ακόμη περισσότερο. Κι αυτό γιατί μεγάλο μέρος των διαδικασιών που απαιτούνται πραγματοποιούνται εξ αποστάσεως, από κέντρα ελέγχου που βρίσκονται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά.

Στο κέντρο απομακρυσμένων επιχειρήσεων της Ocean Infinity, στο Southampton, οι χειριστές κάθονται σε "σταθμούς γέφυρας" εξοπλισμένους με χειριστήρια παρόμοια με αυτά των βιντεοπαιχνιδιών, μπροστά σε οθόνες αφής, παρακολουθώντας ζωντανές ροές από τις κάμερες και τους αισθητήρες του πλοίου. Βασική παράμετρος αυτού του νέου τρόπου λειτουργίας είναι η εκπαίδευση πιλότων που θα χειρίζονται τα λεγόμενα ROV, δηλαδή ρομποτικά σκάφη τα οποία θα ξεκινούν από τα καταστρώματα των πλοίων για να σαρώσουν τον πυθμένα των θαλασσών.

Η αυτόνομη ναυτιλία δοκιμάζεται σε όλο τον κόσμο, με ηλεκτρικά πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, πορθμεία και παράκτια σκάφη τα οποία κινούνται χωρίς πληρώματα. Τα πλεονεκτήματα αυτής της προσέγγισης περιλαμβάνουν τη ναυπήγηση μικρότερων πλοίων, τη μειωμένη κατανάλωση καυσίμων και κατά συνέπεια το χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα. Ωστόσο, ο Ρούντι Νέγκενμπορν, ερευνητής στο Πολυτεχνείο του Ντελφτ, σημειώνει ότι η τεχνολογία αυτή θα χρειαστεί περαιτέρω ανάπτυξη, προκειμένου να είναι ικανή να αντιμετωπίζει σύνθετες καταστάσεις, όπως η στάση που θα τηρεί το σκάφος απέναντι σε άλλα πλοία, η κίνησή του σε λιμάνια καθώς και οι αντιδράσεις του όταν έρχεται αντιμέτωπο με απρόβλεπτες συνθήκες.

Μικρότερα πλοία χωρίς πλήρωμα, όπως αυτά που σχεδιάζει η Sea-Kit International, χρησιμοποιούνται ήδη για επικίνδυνες αποστολές, όπως η χαρτογράφηση του ακόμη ενεργού υποθαλάσσιου ηφαιστείου στην Τόνγκα, το οποίο εξερράγη μόλις το 2022, περιορίζοντας προφανώς τους κινδύνους για τους ερευνητές αλλά και την ταλαιπωρία των πληρωμάτων. Αυτά τα σκάφη ελέγχονται από πληρώματα εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, χρησιμοποιώντας δορυφορικές συνδέσεις για τη μετάδοση εντολών και τη λήψη δεδομένων από τις κάμερες και τους αισθητήρες επί του σκάφους.

Η στροφή προς την απομακρυσμένη λειτουργία και την αυτονομία στη ναυτιλία εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη μεταβαλλόμενη φύση της εργασίας, την απώλεια θέσεων εργασίας και την αντικατάστασή τους με νέες, την ασφάλεια και την αξιοπιστία των συστημάτων. Εταιρείες όπως η Sea-Kit δίνουν προτεραιότητα στην ασφάλεια, ενσωματώνοντας εφεδρικά συστήματα στα σκάφη τους, ικανά να αναλάβουν την εκτέλεση της όποιας λειτουργίας, εφόσον το βασικό σύστημα εμφανίσει αστοχία.

Το Yara Birkenland μεταφέρει λιπάσματα προς εξαγωγή. Απώτερος στόχος είναι να λειτουργεί χωρίς καθόλου πλήρωμα.

Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ) εργάζεται επί του παρόντος πάνω σε εθελοντικούς κώδικες για τον καθορισμό βέλτιστων πρακτικών για την αυτόνομη ναυτιλία, με στόχο να τους καταστήσει υποχρεωτικούς στο μέλλον. Ένα βασικό ζήτημα είναι ο ρόλος του πλοιάρχου και το κατά πόσο ένας χειριστής απομακρυσμένου ελέγχου μπορεί να θεωρηθεί ισοδύναμος με έναν πλοίαρχο που θα βρίσκεται πάνω στο σκάφος.

Ήδη η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου εξετάζει την ενσωμάτωση του ρόλου των απομακρυσμένων πλοιάρχων στη νομοθεσία, αναγνωρίζοντας τις πιθανές οικονομικές ευκαιρίες αυτής της αναδυόμενης βιομηχανίας. Η Φιόνα Κέιν, δικηγόρος με ειδίκευση στο ναυτιλιακό δίκαιο, επισημαίνει ότι η βρετανική κυβέρνηση θέλει να ενθαρρύνει τις εταιρείες να επενδύσουν και να λειτουργούν τα πλοία τους από το Ηνωμένο Βασίλειο.

Καθώς η τεχνολογία συνεχίζει να εξελίσσεται, οι προοπτικές αξιοποίησης των αυτόνομων και τηλεχειριζόμενων πλοίων είναι μεγάλες, καθώς θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, από τη επιστημονική έρευνα και περιβαλλοντική παρακολούθηση έως τη μεταφορά φορτίων και την υποστήριξη υπεράκτιων επιχειρήσεων. Παρότι είναι ακόμη νωρίς και υπάρχουν διάφορες προκλήσεις που πρέπει να ξεπεραστούν, ο κλάδος σημειώνει ραγδαία πρόοδο και φαίνεται πιθανό ότι τα πλοία χωρίς πλήρωμα θα γίνουν ολοένα και πιο συνηθισμένο θέαμα στους ωκεανούς του κόσμου τα επόμενα χρόνια.

• τηλεκατεύθυνση
• ναυτιλία