Προσθήκη σχολίου (7 σχόλια)

Η κίνηση αυτή καταδεικνύει την ευρύτερη ανησυχία που εκδηλώνεται σε επίπεδο κρατών και διακρατικών οργανισμών για το πλαίσιο χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης.

Ακόμη δεν έχει διευκρινιστεί το πώς ακριβώς θα εφαρμοστούν και θα διασφαλιστούν οι κανονισμοί για την τεχνητή νοημοσύνη, όμως ήδη μια σειρά από χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπέγραψαν τη συνθήκη για την ασφαλή χρήση της τεχνητής νοημοσύνης που θεσπίστηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης (ΣτΕ), έναν διεθνή οργανισμό προτύπων και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Σύμβαση-Πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Τεχνητή Νοημοσύνη και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, τη Δημοκρατία και το Κράτος Δικαίου -όπως ονομάζεται επίσημα η συνθήκη- περιγράφεται από το ΣτΕ ως «η πρώτη διεθνής νομικά δεσμευτική συνθήκη που στοχεύει να διασφαλίσει ότι η χρήση των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης συνάδει πλήρως με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου».

Σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο Βίλνιους της Λιθουανίας, η συνθήκη κατατέθηκε προς υπογραφή. Εκτός από την προαναφερθείσα τριάδα των μεγάλων αγορών, άλλοι υπογράφοντες είναι η Ανδόρα, η Γεωργία, η Ισλανδία, η Νορβηγία, η Δημοκρατία της Μολδαβίας, ο Άγιος Μαρίνος και το Ισραήλ.

Ο κατάλογος αυτός σημαίνει ότι το πλαίσιο του ΣτΕ έχει υιοθετηθεί μια σειρά χωρών όπου μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης στον κόσμο είτε έχουν την έδρα τους είτε αναπτύσσουν σημαντικές δραστηριότητες. Εξίσου σημαντικός, όμως, ενδέχεται να είναι και ο κατάλογος των χωρών που δεν έχουν συνυπογράψει μέχρι στιγμής: καμία από την Ασία και τη Μέση Ανατολή, ενώ μάλλον αναμενόμενη πρέπει να θεωρείται και η αποχή της Ρωσίας.

Η συνθήκη αυτή θέτει ως στόχο την επικέντρωση στον τρόπο με τον οποίο η τεχνητή νοημοσύνη τέμνεται με τρεις κύριους τομείς: τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία περιλαμβάνουν την προστασία από την κατάχρηση δεδομένων και τις διακρίσεις, καθώς και τη διασφάλιση της ιδιωτικής ζωής- την προστασία της δημοκρατίας- και την προστασία του «κράτους δικαίου». Ουσιαστικά ο τρίτος από αυτούς δεσμεύει τις χώρες που υπογράφουν να δημιουργήσουν ρυθμιστικές αρχές για την προστασία από «κινδύνους από την τεχνητή νοημοσύνη». (Δεν διευκρινίζεται ποιοι μπορεί να είναι αυτοί οι κίνδυνοι, αλλά πρόκειται επίσης για μια κυκλική απαίτηση που παραπέμπει στους άλλους δύο κύριους τομείς που αντιμετωπίζει).

Ο ειδικότερος στόχος της συνθήκης είναι τόσο υψηλός όσο και οι τομείς που ελπίζει να αντιμετωπίσει. «Η συνθήκη παρέχει ένα νομικό πλαίσιο που καλύπτει ολόκληρο τον κύκλο ζωής των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης», σημειώνει το ΣτΕ. «Προωθεί την πρόοδο και την καινοτομία της τεχνητής νοημοσύνης, ενώ παράλληλα διαχειρίζεται τους κινδύνους που μπορεί να θέσει για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Για να αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου, είναι τεχνολογικά ουδέτερη».

Παρενθετικά, το ΣτΕ δεν είναι νομοθετικό σώμα, αλλά ιδρύθηκε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο με σκοπό την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και των νομικών συστημάτων της Ευρώπης. Συντάσσει συνθήκες που είναι νομικά δεσμευτικές για τους υπογράφοντες και τις εφαρμόζει- για παράδειγμα, είναι ο οργανισμός πίσω από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Η ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης υπήρξε μια "καυτή πατάτα" στον κόσμο της τεχνολογίας, καθώς το ζήτημα κατέληξε να παραπέμπεται από τον ένα φορέα στον άλλο, καθώς οι εμπλεκόμενοι είναι πολλοί.

Διάφορα παρατηρητήρια αντιμονοπωλιακών πρακτικών, προστασίας δεδομένων, οικονομίας και επικοινωνιών - ενδεχομένως σκεπτόμενα το πώς απέτυχαν να προβλέψουν άλλες τεχνολογικές καινοτομίες και προβλήματα - έχουν κάνει κάποιες πρώτες κινήσεις προσπαθώντας να πλαισιώσουν το πώς θα μπορούσαν να έχουν καλύτερο έλεγχο της τεχνητής νοημοσύνης.

Η ιδέα φαίνεται να είναι ότι, εφόσον η τεχνητή νοημοσύνη αντιπροσωπεύει μια κολοσσιαία αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας του κόσμου, σε περίπτωση που δεν παρακολουθηθεί προσεκτικά, μπορεί να αποδειχθεί ότι όλες αυτές οι αλλαγές δεν είναι προς το καλύτερο, οπότε είναι σημαντικό να υπάρξουν προληπτικές ενέργειες. Ωστόσο, εξίσου σαφής είναι και η νευρικότητα που παρατηρείται στις τάξεις των ρυθμιστικών αρχών σχετικά με το ενδεχόμενο να υπερβούν τα όρια και να κατηγορηθούν ότι περιορίζουν την καινοτομία ενεργώντας πολύ νωρίς ή επιβάλλοντας υπερβολικά ευρείς περιορισμούς.

Οι εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης έχουν επίσης μπει από νωρίς στο παιχνίδι, προκειμένου να διακηρύξουν ότι και αυτές ενδιαφέρονται εξίσου για αυτό που περιγράφεται ως ασφαλής χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Ορισμένοι κυνικοί παρατηρητές περιγράφουν το ενδιαφέρον των ιδιωτών ως κανονιστική αιχμαλωσία, ενώ οι πιο αισιόδοξοι πιστεύουν ότι οι εταιρείες χρειάζεται να έχουν θέση στο ρυθμιστικό τραπέζι ώστε να επικοινωνούν καλύτερα σχετικά με το τι κάνουν και τι μπορεί να ακολουθήσει, καθώς και να ενημερώνονται για τις κατάλληλες πολιτικές και τη θέσπιση κανόνων.

Οι πολιτικοί είναι επίσης πανταχού παρόντες, άλλοτε υποστηρίζοντας τις ρυθμιστικές αρχές και άλλοτε υιοθετώντας μια περισσότερο φιλοεπιχειρηματική στάση, η οποία θέτει στο επίκεντρο τα συμφέροντα των εταιρειών στο όνομα της ανάπτυξης των οικονομιών των χωρών τους. Σε αυτή την κατηγορία, λ.χ., κατατασσόταν η προηγούμενη κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου.

Αυτό το μείγμα έχει δημιουργήσει ένα συνονθύλευμα πλαισίων και διακηρύξεων, όπως αυτά που προκύπτουν από εκδηλώσεις όπως η Σύνοδος Κορυφής για την Ασφαλή Χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης που πραγματοποιήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2023 ή η Πρωτοβουλία Τεχνητής Νοημοσύνης υπό την αιγίδα των G7 στη Χιροσίμα, ακόμη και το ψήφισμα που ενέκρινε ο ΟΗΕ νωρίτερα φέτος. Είδαμε επίσης να ιδρύονται ινστιτούτα ασφαλούς χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και τη θέσπιση περιφερειακών πλαισίων, όπως το νομοσχέδιο SB 1047 στην Καλιφόρνια, ο Νόμος Τεχνητής Νοημοσύνης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι μόνο.

Φαίνεται ότι η συνθήκη του Συμβουλίου της Ευρώπης ευελπιστεί να προσφέρει έναν τρόπο ευθυγράμμισης όλων αυτών των προσπαθειών.

«Η συνθήκη θα διασφαλίσει ότι οι χώρες θα παρακολουθούν την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και θα διασφαλίσουν ότι η διαχείριση κάθε τεχνολογίας γίνεται εντός αυστηρών παραμέτρων», επισημαίνει το Υπουργείο Δικαιοσύνης του Ηνωμένου Βασιλείου σε δήλωσή του σχετικά με την υπογραφή της συνθήκης. «Μόλις η συνθήκη επικυρωθεί και τεθεί σε ισχύ στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι υφιστάμενοι νόμοι και τα μέτρα θα ενισχυθούν».

«Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η πρόοδος της τεχνητής νοημοσύνης θα υποστηρίξει τις αξίες μας, αντί να τις υπονομεύσει», ανέφερε σε δήλωσή της η Γενική Γραμματέας του ΣτΕ, Μαρίγια Μπελτσίνοβιτς Μπούριτς. «Η σύμβαση-πλαίσιο έχει σχεδιαστεί για να διασφαλίσει ακριβώς αυτό. Πρόκειται για ένα ισχυρό και ισορροπημένο κείμενο - αποτέλεσμα της ανοικτής και χωρίς αποκλεισμούς προσέγγισης με την οποία συντάχθηκε και η οποία εξασφάλισε ότι επωφελείται από πολλαπλές και εξειδικευμένες προοπτικές».

«Η σύμβαση-πλαίσιο είναι μια ανοικτή συνθήκη με δυνητικά παγκόσμια εμβέλεια. Ελπίζω ότι αυτές θα είναι οι πρώτες από τις πολλές υπογραφές που θα συγκεντρώσει και ότι θα ακολουθήσουν γρήγορα επικυρώσεις, ώστε η συνθήκη να τεθεί σε ισχύ το συντομότερο δυνατό», πρόσθεσε.

Ενώ η αρχική σύμβαση-πλαίσιο αρχικά αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγματεύσεων και εγκρίθηκε από την επιτροπή υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης τον Μάιο του 2024, θα τεθεί επισήμως σε ισχύ «την πρώτη ημέρα του μήνα που ακολουθεί την εκπνοή περιόδου τριών μηνών από την ημερομηνία κατά την οποία πέντε υπογράφοντες, μεταξύ των οποίων τουλάχιστον τρία κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, την έχουν επικυρώσει».

Με άλλα λόγια, οι χώρες που υπέγραψαν την Πέμπτη θα χρειαστεί στη συνέχεια να την επικυρώσουν μεμονωμένα, και από τότε θα απαιτηθούν επιπλέον τρεις μήνες μέχρι να τεθούν σε ισχύ οι διατάξεις.

Ασαφές παραμένει το διάστημα που θα μπορούσε να διαρκέσει αυτή η διαδικασία. Το Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, έχει δηλώσει ότι προτίθεται να επεξεργαστεί τη σχετική νομοθεσία για την τεχνητή νοημοσύνη, όμως δεν έχει θέσει ένα σταθερό χρονοδιάγραμμα για το πότε θα μπορούσε να κατατεθεί προς ψήφιση ένα σχέδιο νόμου. Όσον αφορά ειδικά το πλαίσιο του ΣτΕ, αναφέρει μόνο ότι θα υπάρξουν περαιτέρω ενημερώσεις σχετικά με την εφαρμογή του «εν ευθέτω χρόνω».