Πιθανόν κατοικήσιμος πλανήτης εντοπίστηκε από επιστήμονες

Αστρονόμοι ανακάλυψαν μια "υπερμεγέθη Γη", ή αλλιώς έναν κόσμο μεγαλύτερο από τον πλανήτη μας, που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από έναν αστέρα, σε απόσταση 137 ετών φωτός. Ένας δεύτερος πλανήτης, ο οποίος κατ' αρχάς εκτιμάται ότι έχει μέγεθος αντίστοιχο με τη Γη, ενδέχεται να περιστρέφεται γύρω από τον ίδιο αστέρα.

Ο γιγάντιος εξωπλανήτης, γνωστός ως TOI-715b, βρίσκεται σε τροχιά γύρω από έναν κόκκινο νάνο, δηλαδή έναν αστέρα ο οποίος είναι ψυχρότερος και μικρότερος από ό,τι ο Ήλιος. Οι αστρονόμοι κατόρθωσαν να εντοπίσουν τον πλανήτη αξιοποιώντας δεδομένα από το πρόγραμμα TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) της NASA. Η σχετική μελέτη που περιγράφει λεπτομερώς την ανακάλυψη δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο στις Μηνιαίες Ενημερώσεις της Βασιλικής Αστρονομικής Ένωσης. 

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο πλανήτης, ο οποίος εκτιμάται ότι είναι μιάμιση φορά μεγαλύτερος από το δικό μας, χρειάζεται κάτι περισσότερο από 19 ημέρες προκειμένου να ολοκληρώσει μία πλήρη περιστροφή γύρω από τον αστέρα του. Ο πλανήτης βρίσκεται αρκετά κοντά ώστε να κινείται στη λεγόμενη κατοικήσιμη ζώνη, δηλαδή σε μια τέτοια απόσταση από τον αστέρα ώστε ο πλανήτης να έχει την κατάλληλη θερμοκρασία που θα επέτρεπε την παρουσία υγρού νερού στην επιφάνειά του.

Η κατοικήσιμη ζώνη συνήθως υπολογίζεται στη βάση διαφόρων παραγόντων, όμως το μέγεθος, η θερμοκρασία και η μάζα του αστέρα, καθώς και η ανακλαστικότητα της επιφάνειας ενός πλανήτη. Όμως, είναι υψηλά τα περιθώρια σφάλματος που συνδέονται με αυτούς τους παράγοντες, γεγονός που δημιουργεί αμφιβολίες για το κατά πόσο ένας πλανήτης κινείται πράγματι στην κατοικήσιμη ζώνη, όπως αναφέρει η επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας που συνέταξε τη μελέτη, η Δρ. Τζορτζίνα Ντράνσφιλντ, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στη Σχολή Φυσικής και Αστρονομίας του Πανεπιστημίου του Μπέρμινγχαμ, στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Οι αστρονόμοι, πάντως, εκτιμούν ότι ο ΤΟΙ-715b κινείται στη στενότερη και ακόμη πιο ιδανική τροχιά γύρω από ένα άστρο που είναι γνωστή ως συντηρητική κατοικήσιμη ζώνη, η οποία είναι λιγότερο πιθανό να επηρεάζεται από τα περιθώρια σφάλματος.

"Η ανακάλυψη αυτή είναι συναρπαστική, καθώς πρόκειται για τον πρώτο πλανήτη αυτής της κατηγορίας που εντοπίζεται από τα στοιχεία του TESS στη συντηρητική κατοικήσιμη ζώνη", δήλωσε η Ντράνσφιλντ. "Επιπλέον, καθώς το σύστημα αυτό βρίσκεται σχετικά κοντά, είναι κατάλληλο για περαιτέρω ατμοσφαιρικές έρευνες".

Από τη στιγμή που τέθηκε σε λειτουργία, το TESS έχει βοηθήσει τους αστρονόμους να εντοπίσουν πλανήτες σε σχετικά κοντινούς αστέρες, κατάλληλους για επόμενες παρατηρήσεις, με τη βοήθεια επίγειων και διαστημικών τηλεσκοπίων.

Τα τηλεσκόπια είναι σε θέση να εντοπίσουν μεταβολές στο αστρικό φως που συντείνουν στο ότι κάποιος πλανήτης περνά μπροστά από τον εκάστοτε αστέρα, με τα περάσματα αυτά να ονομάζονται διελεύσεις. Ο ΤΟΙ-715b βρίσκεται κοντά στον αστέρα του και έχει σύντομη περιφορά, πράγμα που σημαίνει ότι οι διελεύσεις του πλανήτη μπροστά από τον αστέρα είναι συχνές. Επομένως, ο συγκεκριμένος εξωπλανήτης αποτελεί ιδανικό υποψήφιο για μελλοντικές παρατηρήσεις από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο James Webb. Το Webb έχει τη δυνατότητα να παρατηρεί το σύμπαν στο υπέρυθρο φάσμα, το οποίο είναι αόρατο στο ανθρώπινο μάτι, ενώ επιπλέον μπορεί να διεισδύει στις ατμόσφαιρες των πλανητών.

Προκειμένου να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη του πιθανού, δεύτερο πλανήτη, σε μέγεθος αντίστοιχο της Γης, οι ερευνητές θα χρειαστούν επιπλέον επιτυχημένες παρατηρήσεις των διελεύσεων αυτού του πλανήτη, σε διαφορετικά μήκη κύματος, ανέφερε η Ντράνσφιλντ.

Εφόσον εξακριβωθεί ότι ο πλανήτης αυτός υπάρχει, θα πρόκειται για τον μικρότερο πλανήτη που έχει κατορθώσει να εντοπίσει μέχρι στιγμής το TESS σε κατοικήσιμη ζώνη.

Οι κόκκινοι νάνοι είναι οι πλέον συνήθεις αστέρες στο γαλαξία μας, και αρκετοί από αυτούς έχει αποδειχτεί ότι έχουν σε τροχιά γύρω τους μικρούς, βραχώδεις κόσμους, όπως για παράδειγμα το σύστημα TRAPPIST, αποτελούμενο από επτά πλανήτες, σε απόσταση 40 ετών φωτός από τη Γη, το οποίο ανακαλύφθηκε πρόσφατα. 

Οι πλανήτες που κινούνται γύρω από αυτούς τους μικρότερους, συγκριτικά ψυχρότερους αστέρες, ενδεχομένως θα μπορούσαν να θερμαίνονται αρκετά ώστε να είναι, θεωρητικά, κατοικήσιμοι.

Από την άλλη, ένα βασικό ερώτημα είναι κατά πόσο αυτοί οι πλανήτες βρίσκονται τόσο κοντά ώστε να βομβαρδίζονται από αστρικές εκλάμψεις και ακτινοβολία, γεγονός που θα διάβρωνε τις ατμόσφαιρές τους, θα εξάτμιζε το νερό και θα περιόριζε τις πιθανότητες να είναι φιλόξενοι για την ανάπτυξη ζωής.

Ο αστέρας γύρω από τον οποίο κινείται ο ΤΟΙ-715b έχει εμφανίζει λιγοστές εκλάμψεις τα τελευταία δύο χρόνια και δεν θεωρείται ενεργός, γεγονός που τον καθιστά ηλικιωμένο, ανέφερε η Ντράνσφιλντ.

Στο μέλλον, οι αστρονόμοι ελπίζουν ότι θα έχουν τη δυνατότητα να αναζητήσουν πλανήτες που κινούνται γύρω από αστέρες που μοιάζουν περισσότερο με τον Ήλιο, εξέλιξη όμως που θα προϋπέθετε τη δυνατότητα φιλτραρίσματος του έντονου αστρικού φωτός, ώστε να εντοπιστούν τυχόν πλανήτες στο μέγεθος της Γης, που θα έμοιαζαν αχνοί.

Μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες μελλοντικές αποστολές, αυτή της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας με την ονομασία PLATO (PLAnetary Τransits and Oscillations, Πλανητικές Διελεύσεις και Ταλαντώσεις), θα διαθέτει 26 κάμερες προκειμένου να παρατηρηθούν πλανήτες που μοιάζουν με τη Γη και οι οποίοι κινούνται σε τροχιές που τους διατηρούν στην κατοικήσιμη ζώνη γύρω από αστέρες παρόμοιους με τον ήλιο. Η αποστολή αυτή αναμένεται να αναχωρήσει από τη Γη μέσα στο 2026.

"Μέχρι στιγμής, κανένα τηλεσκόπιο δεν κατόρθωσε κάτι τέτοιο, όμως εκτιμάμε πως θα είναι εφικτό μέσα στην επόμενη δεκαετία", επισήμανε η Ντράνσφιλντ, αναφερόμενη στο PLATO. "Αυτή θα είναι μία από τις πλέον πολυαναμενόμενες ανακαλύψεις, καθώς θα μας επιτρέψει να αρχίσουμε να σχηματίζουμε εικόνα για το πόσο συνήθεις είναι οι πλανήτες που είναι πραγματικά παρόμοιοι με τη Γη". 

• Διάστημα
• εξερεύνηση